Dochodzenie roszczeń konsumenckich przed stałymi sądami polubownymi

Warto zaznaczyć, że wyrok sądu polubownego, czy ugoda przed nim zawarta, po uznaniu przez sąd powszechny, ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu powszechnego lub ugodą przed nim zawartą.. Oznacza to, że prawomocne zakończenie postępowania przed sądem polubownym pozwala na wystąpienie z wnioskiem do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

 

Postępowanie przed stałym sądem polubownym inicjowane jest poprzez złożenie stosownego wniosku wraz z odpisem (ksero) niezbędnych dokumentów, np. paragonu, korespondencji, umowy, czy polisy. We wniosku należy wskazać m.in. dane wnioskodawcy, stronę przeciwną, wartość przedmiotu sporu, przedmiot sporu, uzasadnienie roszczenia, własnoręczny podpis wnioskodawcy oraz datę.

 

Po wstępnej analizie złożonego wniosku, przewodniczący doręcza odpis wniosku stronie przeciwnej i wzywa ją do wyrażenia zgody na skierowanie sprawy pod rozstrzygnięcie sądu polubownego oraz do ustosunkowania się do zarzutów wnioskodawcy w wyznaczonym terminie. Należy podkreślić, że warunkiem wszczęcia postępowania przed sądem polubowny jest uzyskanie zgody obu stron sporu (brak ustosunkowania się do wezwania równoznaczny jest z  brakiem zgody). Po uzyskaniu zgody przedsiębiorcy, przewodniczący wyznacza termin rozprawy. Sąd rozpoznając sprawę na rozprawie, udziela głosu stronom i przeprowadza postępowanie dowodowe. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia i nie zakończą sporu w drodze ugody, sąd wyjaśnia sprawę i rozstrzyga spór wyrokiem.

 

W zależności od rodzaju stałego sądu polubownego, postępowanie może wiązać się z koniecznością poniesienia kosztów, m.in. opłaty, opinii biegłego, czy badania medycznego. Ostatecznie koszty postępowania ponosi strona przegrywająca.

 

Orzeczenia stałych sądów polubownych są ostatecznie. Wyrok sądu polubownego może zostać uchylony przez sąd powszechny wyłącznie w postępowaniu wszczętym na skutek wniesienia skargi o jego uchylenie. Skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia wyroku.

 

Obecnie istnieje 16 stałych polubownych sądów konsumenckich  oraz 15 ośrodków zamiejscowych na terenie całego kraju, działających przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Handlowej. Sądy rozpatrują spory o prawa majątkowe powstałe w wyniku umów sprzedaży produktów i świadczenia usług konsumentom. Sądy ten nie rozstrzygają jednak sporów z zakresu usług energetycznych, finansowych, usług pocztowych i telekomunikacyjnych.

 

Złożenie wniosku o wszczęcie postępowania jest bezpłatne. Jeżeli jednak podjęcie przez sąd czynności związane jest z wydatkami np. w postaci opinii rzeczoznawcy, pobiera się od strony zaliczkę.

 

Po uzyskaniu zgody przedsiębiorcy na poddanie sprawy pod sąd polubowny, przewodniczący wyznacza termin rozprawy oraz wzywa strony do wybrania po jednym arbitrze z listy. Są to osoby wyznaczone przez organizacje reprezentujące konsumentów i przedsiębiorców.

 

Sąd rozpoznaje sprawę na rozprawie w składzie przewodniczącego i dwóch arbitrów.

 

Sąd Polubowny przy Rzeczniku Ubezpieczonych rozstrzyga spory z zakładami ubezpieczeń, powszechnymi towarzystwami emerytalnymi, Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym oraz Polskim Biurem Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Organizację i tryb postępowania przed sądem regulują przepisy regulaminu Sądu Polubownego nadanego przez Rzecznika Ubezpieczonych.

 

W celu zainicjowania postępowania należy złożyć stosowny wniosek (wzór wniosku można pobrać ze strony Rzecznika Ubezpieczonych), do którego należy załączyć dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej w kwocie 15 zł oraz wskazać arbitra z listy arbitrów powoływanych przez Rzecznika Ubezpieczonych. Po wyrażeniu zgody przez zakład ubezpieczeń na rozpatrzenie sprawy przez sąd polubowny, wnioskodawca zobowiązany jest do wniesienia opłaty arbitrażowej (na pokrycie kosztów działalności arbitrów w analizowanej sprawie), której wysokość uzależniona jest od wysokości dochodzonej kwoty, jednakże nie mniej niż 100 zł. Sąd polubowny rozpatruje sprawy, których wartość przedmiotu sporu wynosi co najmniej 1000 zł.

 

Sąd polubowny orzeka w składzie trzyosobowym tj. przewodniczący oraz dwóch arbitrów wskazanych przez strony. Spory o kwotę nie przekraczającą 5000 zł rozstrzygane są w składzie jednoosobowym.    

 

Stałe sądy polubowne przy Prezesie UKE działają na podstawie przepisów ustawy o prawie telekomunikacyjnym oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości określającego regulamin działania sądów polubownych przy Prezesie UKE.

 

Do wniosku o wszczęcie postępowania należy załączyć dokument potwierdzający zakończenie postępowania reklamacyjnego.

 

Podobnie jak w przypadku postępowania przed innymi stałymi sądami polubownymi, po uzyskaniu zgody przedsiębiorcy na poddanie sprawy pod sąd polubowny, przewodniczący wyznacza termin rozprawy oraz wzywa strony do wybrania po jednym arbitrze z listy, pod rygorem wyznaczenia ich z urzędu. Na liście arbitrów znajdują się osoby wyznaczone przez organizacje pozarządowe reprezentujące interesy konsumentów, przedsiębiorców telekomunikacyjnych lub operatorów pocztowych.

 

Postępowanie przed sądem polubownym przy Prezesie UKE wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty w wysokości 100 zł, którą należy uiścić po uzyskaniu wezwania sądu.

Sąd orzekający rozpatruje sprawę w składzie superarbitra i dwóch arbitrów.

 

Arbiter bankowy działa przy Związku Banków Polskich na podstawie regulaminu bankowego arbitrażu bankowego. Arbiter bankowy rozstrzyga spory pomiędzy konsumentami, a bankami będącymi członkami Związków Banków Polskich, w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych, których wartość przedmiotu sporu jest nie wyższa niż 8000 zł. Należy podkreślić, że chodzi o wartość przedmiotu sporu, a nie o wartość umowy, co ma istotne znaczenie np. przy dochodzeniu roszczeń wynikających z kredytów, gdzie wartość umowy może znacznie przekroczyć kwotę 8000 zł natomiast roszczenie dotyczące wypłaty transzy kredytu, będzie niższe niż 8000 zł. Pozwoli to konsumentowi na dochodzenie niniejszych roszczeń w postępowaniu przed Arbitrem bankowym.

 

Do wniosku o wszczęcie postępowania należy załączyć dokument potwierdzający wyczerpanie drogi reklamacyjnej w banku lub oświadczenie konsumenta, że w terminie 30 dni nie uzyskał z banku odpowiedzi na swoją skargę oraz dowód wniesienia opłaty w kwocie 50 zł. Gdy wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 50 zł opłata wynosi 20 zł. 

 

Podobnie jak w przypadku postępowania przed innymi sądami polubownymi, Arbiter przesyła wniosek stronie przeciwnej wraz z wezwaniem do ustosunkowania się do przedstawionych zarzutów. W odróżnieniu jednak od postępowania przed innymi sądami polubownymi, brak odpowiedzi banku nie stanowi przeszkody w rozpoznaniu sporu.

Jeżeli postępowanie przed Arbitrem bankowym zakończy się pozytywnie dla konsumenta to w terminie 14 dni bank zobowiązany jest wypłacić konsumentowi dochodzoną kwotę. Dzieje się tak dlatego, iż bank w przypadku przegranej, nie ma możliwości odwołania się od decyzji Arbitra. Jest ona dla banku ostateczna. Orzeczenie Arbitra nie jest jednak ostateczne dla konsumenta, który w razie przegranej przed Arbitrem, może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego.

Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego rozstrzyga spory wynikłe m.in. pomiędzy instytucjami finansowymi, a odbiorcami świadczonych przez nie usług, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 500 zł oraz o prawa niemajątkowe.

Postępowanie przed Sądem Polubownym może zostać przeprowadzone tylko w przypadku uzyskania zgody obu stron sporu i zawsze poprzedzone jest mediacją kierowaną przez wybranego przez strony sporu mediatora. W przypadku braku zgody co do osoby mediatora, wyboru dokonuje  Prezes Sądu Polubownego przy KNF. W przypadku, gdy nie uda się zawrzeć ugody w drodze mediacji, sprawa automatycznie przekazywana jest do arbitra Sądu Polubownego, który rozstrzyga spór. W sprawach o wartości przedmiotu sporu poniżej 50 tyś zł strony wspólnie wybierają arbitra, natomiast w sprawach gdzie wartość przedmiotu sporu przekracza 50 tyś zł, spór rozstrzygany jest przez trzech arbitrów (dwóch wybranych przez każdą ze stron i jednego wybranego przez wcześniej wybranych arbitrów).

 

W celu przeprowadzenia postępowania przed Sądem Polubownym należy złożyć wniosek do Sądu Polubownego (formularz wniosku do pobrania ze strony Komisji Nadzoru Finansowego). Po uzyskaniu zgody drugiej strony na przeprowadzenie postępowania, należy wnieść opłatę w wysokości 250 zł.

Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów działających w Internecie. 

Michał Dankowski – aplikant radcowski, absolwent Uniwersytetu im Mikołaja Kopernika w Toruniu, pracował w Biurze Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie cywilnym materialnym i procesowym oraz prawie konsumenckim.