W myśl art. 151 §1 Kodeksu Pracy za pracę w godzinach nadliczbowych należy uznać tę wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Dla osób zatrudnionych na pełen etat wymiar czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu (art. 129 §1). Natomiast osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze powinny zwrócić szczególną uwagę na treść art. 151§5 K.p. (Art. 151§5 K.p.: Strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 1511 § 1.).
W świetle obecnie obowiązujących przepisów (art. 151 § 5 K.p.) pracodawca powinien określić w umowie o pracę, która z godzin jest pierwszą w sekwencji wynagradzanych według stawek obowiązujących za pracę ponad ustaloną dobową normę czasu pracy. Brak określenia w umowie limitu godzin, za które przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych nie powoduje nieważności umowy. Podwładnemu, który zawarł taką umowę przysługuje wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe jak przy zatrudnieniu na pełnym etacie. W związku z tym dodatek otrzyma on dopiero po przepracowaniu 8 godzin dziennie. Stanowisko to podzielił również Sąd Najwyższy w wyroku z 09 lipca 2008, I PK 315/07. Za godziny przepracowane ponad ustalony wymiar czasu pracy zatrudnionemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze.
Przy zawieraniu umów na część etatu należy zwrócić uwagę, by pracodawca określił liczbę godzin, po przekroczeniu, których zatrudnionemu będzie przysługiwał dodatek jak za godziny nadliczbowe. Istotne jest, aby limit godzin (ponadwymiarowych) mieścił się pomiędzy wymiarem zatrudnienia wynikającym z umowy a pełnym etatem.
W celu zobrazowania sytuacji osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy można posłużyć się przykładem:
Pan Nowak zatrudniony jest na ½ etatu (świadczy pracę w wymiarze 4 godzin dziennie). Umowa o pracę określa, że przysługuje mu wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe po przepracowaniu 6. godziny. W takiej sytuacji Panu Kowalskiemu należy się:
– wynagrodzenie zasadnicze za przepracowane godziny od 1 do 6,
– wynagrodzenie zasadnicze z dodatkiem za godziny ponadwymiarowe za przepracowane godziny od 6 do 8,
– jeżeli pracownik pracował ponad 8 godzin w ciągu doby, oprócz uposażenia zasadniczego przysługuje mu także dodatek za godziny nadliczbowe.
Wysokość dodatku za przepracowane godziny ponadwymiarowe wynosi 50% stawki płacy zasadniczej.
Podsumowując, praca w godzinach ponadwymiarowych występuje w sytuacji, gdy osoba zatrudniona na niepełny etat przekroczy swój wymiar czasu pracy przy jednoczesnym zachowaniu norm czasu pracy określonych w art. 129 K.p. Oznacza to, że dopuszczalna liczba godzin ponadwymiarowych nie może przekroczyć 8 w ciągu doby.
