Co to jest informacja publiczna?
Informacją publiczną jest każda informacja, która dotyczy spraw publicznych, m.in. o:
1) polityce wewnętrznej i zagranicznej (zamierzeniach działań władzy, projektowaniu aktów normatywnych, programach w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobie ich realizacji, wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań);
2) podmiotach obowiązanych do udostępniania informacji publicznych (statusie, formie, organizacji, przedmiocie działalności i kompetencjach, organach i osobach sprawujących w nich funkcje i ich kompetencjach, strukturze własnościowej, majątku);
3) zasadach funkcjonowania tych podmiotów (trybie działania, sposobach stanowienia aktów publicznoprawnych, przyjmowaniu i załatwianiu spraw, stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych, naborze kandydatów do zatrudnienia na wolne stanowiska, konkursie na wyższe stanowisko w służbie cywilnej, danych publicznych takich jak treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających);
4) majątku publicznym (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, gmin, powiatów, województw oraz samorządów zawodowych i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego, długu publicznym, pomocy publicznej, ciężarach publicznych).
Kto ma obowiązek udostępnienia?
Obowiązanymi do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne i inne podmioty wykonujące zadania publiczne, m.in.: organy władzy publicznej, samorządów gospodarczych i zawodowych; osoby prawne i podmioty reprezentujące państwo i samorząd terytorialny; podmioty, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym; reprezentatywne organizacje związkowe pracodawców; wszystkie podmioty będące w posiadaniu informacji publicznej.
Formy udostępniania
Udostępnianie informacji publicznych następuje na wniosek, a także w drodze: ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP); wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych; zainstalowania w takich miejscach urządzenia umożliwiającego zapoznanie się z informacją; umożliwienia wstępu na posiedzenia organów kolegialnych władzy publicznej, pochodzących z powszechnych wyborów oraz udostępnianie materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia, oraz udostępnianie informacji w centralnym repozytorium.
Ważne jest to, że informacja publiczna może być udostępniona na wniosek tylko wówczas, gdy nie znajduje się w BIP-ie lub centralnym repozytorium.
W jaki sposób należy zwrócić się o udzielenie informacji publicznej
Nie ma żadnych wymogów formalnych, które powinien spełnić wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Może przybrać każdą formę, o ile wynika z niej w sposób jasny, co jest jego przedmiotem. Zatem poprawne będzie złożenie go zarówno ustnie, jak i pisemnie. Wydaje się, że dopuszczalne jest także złożenie go z użyciem poczty elektronicznej (nie jest nawet konieczne opatrzenie takiego wniosku podpisem elektronicznym).
Ponieważ postępowanie w sprawie udzielenia informacji publicznej jest odformalizowane i uproszczone, wnioskodawca nie musi wykazać się jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym.
Co zrobi podmiot zobowiązany?
Jeżeli stwierdzi, że zapytanie nie jest wnioskiem o udostępnienie informacji, zapytanie dotyczy informacji, która nie jest informacją publiczną, lub informacja ta nie jest w posiadaniu tego podmiotu, poinformuje o tym wnioskodawcę (najczęściej w formie pisemnej).
Gdy powyższe przesłanki zostaną spełnione, organ udziela informacji.
Kiedy odmowa?
Podmiot wyda decyzję o odmowie udzielenia informacji publicznej m.in. ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy (nie dotyczy to informacji o osobach pełniących funkcje publiczne lub pozostających w związku z pełnieniem tych funkcji) oraz w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych.
Odpłatność za dostęp
Zasadą jest, że dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Natomiast jeżeli podmiot obowiązany do jej udzielenia musi ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, należy spodziewać się konieczności wniesienia opłaty, która musi odpowiadać wysokości tych kosztów.
Co ważne, nawet jeśli taka opłata nie zostanie uiszczona, to na tej podstawie nie można odmówić udzielenia informacji publicznej lub umorzyć postępowania w sprawie. Organ ma wtedy jedynie roszczenie względem wnioskodawcy o zapłatę kosztów.
Termin udzielenie informacji
Jeżeli jest to możliwe, informację publiczną udostępnia się niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w tym terminie, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informacje (nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku).
Jeżeli wniosek wymaga wniesienia opłaty, udostępnienie następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia o tym wnioskodawcy, który może dokonać zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo też wycofać wniosek.
Podstawa prawna:
Art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa o dostępie do informacji publicznej.
aplikantka radcowska Agnieszka Majewska
