W związku z powyższym w rozporządzeniu rozszerzono listę dokumentów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności w przypadku braku możliwości:
-
terminowego złożenia wniosku o przyznanie płatności tj. do dnia 17 maja 2010 r. (np. zalanie dróg, zerwanie mostu),
-
spełnienia wymogów wzajemnej zgodności.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie rodzajów dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności (Dz. U. Nr 46, poz. 308 oraz z 2009 r. Nr 168, poz. 1326), stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, Nr 214, poz. 1349, z 2009 r. Nr 20, poz. 105 oraz z 2010 r. Nr 36, poz. 197), zgodnie z którym minister właściwy do spraw rozwoju wsi określa rodzaje dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności, o których mowa w art. 31 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.1.2009, str. 16, z późn. zm.). Stosownie do art. 31 ww. rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności są uznawane przez właściwy organ w przypadkach takich, jak: śmierć rolnika, długookresowa niezdolność rolnika do pracy, poważna klęska żywiołowa w dużym stopniu dotykająca grunty rolne gospodarstwa, wypadek powodujący zniszczenie w gospodarstwie budynków dla zwierząt gospodarskich, choroba epizootyczna dotykająca wszystkie zwierzęta gospodarskie rolnika lub część tych zwierząt. Brzmienie powyższego artykułu mogłoby wskazywać, iż katalog zdarzeń, które można uznać za działanie siły wyższej ma charakter wyliczenia enumeratywnego, a nie katalogu otwartego. W celu ustalenia właściwej interpretacji omawianego przepisu, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do Komisji Europejskiej o zajęcie stanowiska w tym względzie. Przekazane w odpowiedzi stanowisko Komisji Europejskiej jest jednoznaczne i wyraźnie wskazuje na to, że wspomniany przepis zawiera otwarty katalog zdarzeń, a wymienione w nim okoliczności mają charakter przykładowy. Pozwala to prawodawcy krajowemu na ustanowienie listy dowodów potwierdzających wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności innych, niż tylko te wymienione w cytowanym art. 31 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009.
Zgodnie z art. 75 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, jeśli rolnik nie był w stanie wypełnić swych zobowiązań w wyniku siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych, o których mowa w art. 31 rozporządzenia (WE) nr 73/2009, zachowuje prawo do pomocy w odniesieniu do obszaru lub zwierząt kwalifikujących się do pomocy w momencie wystąpienia siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych. Ponadto właściwych obniżek nie stosuje się, jeżeli niezgodność będąca następstwem siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych dotyczy wzajemnej zgodności. Przepisy rozporządzenia Komisji nr 796/2004, pozwalały dotychczas jedynie na uznanie przypadków siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności za usprawiedliwienie niespełniania warunków kwalifikowalności do wsparcia, jeżeli wystąpiły one w okresie, w którym warunki te miały być spełnione. Wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności nie usprawiedliwiało nieprzestrzegania norm lub wymogów wynikających z zasady wzajemnej zgodności, za co rolnik otrzymywał odpowiednie sankcje. Natomiast obowiązujące od 2010 r. cytowane przepisy art. 75 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 umożliwiają przyznanie rolnikowi płatności w pełnej wysokości, również w przypadku uznania, że niewypełnienie obowiązków wynikających z zasady wzajemnej zgodności nastąpiło w wyniku działania siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.
Biorąc powyższe pod uwagę, należało uwzględnić w przepisach omawianego rozporządzenia możliwość wystąpienia przypadków, które dotychczas nie miały wpływu na kwalifikowalność, a mogą mieć wpływ na przestrzeganie zasady wzajemnej zgodności. Dotyczy to w szczególności sytuacji, związanych z utrzymywaniem zwierząt w gospodarstwie lub posiadaniem stosownej dokumentacji – np. wymóg dotyczący posiadania planu nawożenia czy też posiadania księgi rejestracji zwierząt. W związku z powyższym zasadne jest zaliczenie padnięcia zwierzęcia w gospodarstwie jako wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, zgodnie z art. 31 rozporządzenia Rady nr 73/2009 oraz określenie dowodu potwierdzającego wystąpienie tego zdarzenia, w celu umożliwienia rolnikom uzyskania płatności bezpośrednich w pełnej wysokości.
Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281, z późn. zm.), posiadacz zwierzęcia gospodarskiego obowiązany jest do zgłaszania kierownikowi biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa informacji określonych w art. 7 ust. 1 tiret drugie rozporządzenia nr 1760/2000 w terminie 7 dni – w przypadku bydła oraz uboju, zabicia lub padnięcia zwierzęcia w terminie 7 dni – w przypadku owiec i kóz. Zaproponowano zatem, aby dowodem w przypadku padnięcia zwierzęcia było pisemne oświadczenie rolnika o padnięciu zwierzęcia oraz o zgłoszeniu tego faktu zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
