Na początku należy podkreślić, iż zorganizowanie opieki sprawowanej przez dziennego opiekuna nie wymaga tak dużych nakładów finansowych, tak jak np. w przypadku utworzenia żłobka czy klubu dziecięcego. Tego rodzaju opieka sprawowana jest w warunkach domowych, a czas sprawowania opieki przez dziennego opiekuna efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców. W myśl art. 39 ust. 1 ww. ustawy, dziennym opiekunem może zostać osoba pełnoletnia, która:
- daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
- nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona,
- wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,
- posiada warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę nad dzieckiem.
W sytuacji, gdy zachodzi potrzeba weryfikacji spełnienia powyższych warunków, u kandydata na dziennego opiekuna może zostać przeprowadzony przez kierownika ośrodka pomocy społecznej wywiad środowiskowy. Wywiad środowiskowy jest przeprowadzany na zlecenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Aby zorganizować opiekę nad dziećmi sprawowaną przez dziennego opiekuna, gmina powinna rozpisać konkurs, zgodnie z art. 45 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta wybiera dziennych opiekunów w drodze otwartego konkursu ofert, przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536). Rozpisanie otwartego konkursu ofert może mieć miejsce po zbadaniu sytuacji w kwestii zapotrzebowania na tę formę opieki w gminie, a także na zgłoszone wyraźne zapotrzebowanie rodziców dzieci, którzy chcieliby skorzystać z tej formy opieki.
Warunki konkursowe ustala wójt, burmistrz lub prezydent miasta, ogłaszający konkurs. Przepisy ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie stawiają warunku, że do konkursu mogą przystępować tylko osoby, które odbyły już szkolenie dla dziennego opiekuna. Możliwe jest określenie warunków konkursu w ten sposób, aby osoby, które chcą być dziennym opiekunem mogły przedstawić świadectwo ukończenia koniecznego szkolenia przed podjęciem pracy, czyli opieki nad dziećmi. Rozwiązanie to daje kandydatom na dziennych opiekunów możliwość odbycia szkolenia dopiero po pozytywnym dla nich rozstrzygnięciu konkursu. Jest to zasadne ze względu na koszty tych szkoleń.
W przypadku, gdy osoba nie ma odpowiedniego przygotowania to jest zobowiązana do odbycia 160-godzinnego szkolenia. Natomiast, jeśli osoba, która pełni funkcję dziennego opiekuna, posiada odpowiednie kwalifikacje jest zobowiązana do odbycia 40-godzinnego szkolenia uzupełniającego, w tym z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy. Do odbycia szkolenia nie jest zobowiązana osoba, która pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako dzienny opiekun.
W kwestii finansowania szkoleń dla dziennych opiekunów, gminy mogą współpracować z urzędami pracy, które mają możliwość pozyskiwania środków finansowych na ten cel z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Osoba zainteresowana takim szkoleniem powinna złożyć wniosek we właściwym urzędzie pracy. Szkolenie ma charakter indywidualny. Więcej informacji można uzyskać w urzędach pracy i na stronach internetowych urzędów pracy.
Następnie z osobą, która spełnia wymagane warunki, podpisywana jest umowa. Art. 36 ustawy stanowi, że dziennym opiekunem jest osoba fizyczna zatrudniana przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. W umowie powinny zostać określone wszystkie warunki związane z zatrudnieniem dziennego opiekuna, między innymi takie jak: strony umowy, cel i przedmiot umowy, czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki dziennego opiekuna, wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty czas, na jaki umowa została zawarta, warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Najważniejszym punktem zawieranej umowy pomiędzy gminą, a dziennym opiekunem jest często kwestia wynagrodzenia dla opiekuna dziennego. Właściwe jest, aby – zgodnie z art. 43 ustawy – rada gminy ustaliła w drodze uchwały wysokość wynagrodzenia na poziomie atrakcyjnym dla kandydatów na dziennego opiekuna. Należy jednocześnie wskazać, iż art. 44 ustawy stanowi, że rodzice są zobowiązani do ponoszenia opłat za pobyt oraz wyżywienie dzieci u dziennego opiekuna. Niemniej, w ramach posiadanych przez gminę środków, rada gminy, zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy, może określić, w drodze uchwały, warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia rodziców od ponoszenia opłat.
Instytucja dziennego opiekuna może przyczynić się do częściowego rozwiązania kwestii organizacji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 przy niewielkim nakładzie środków finansowych ze strony gminy. Dlatego też organizacja tej formy opieki jest warta rozważenia.
