Zgodnie z treścią art 234 KK, kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Z kolei art. 238 KK stanowi, że kto zawiadamia o przestępstwie lub o przestępstwie skarbowym organ powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa nie popełniono, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 września 2009 r. (sygn. akt IV KK 129/04) zaznaczył, fałszywe oskarżenie, o jakim mowa w art. 234 KK, jest dokonane z chwilą dojścia treści oskarżenia (zawierającego zarzuty nieprawdziwe) do autora, którym jest organ powołany do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne. Pobudki i motywy sprawcy są dla bytu omawianego przestępstwa obojętne. Z kolei występek z art. 238 KK (zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie) różni się tym od występku z art. 234 KK, że sprawca – zawiadamiając organ powołany do ścigania przestępstw lub przestępstw skarbowych o rzekomo popełnionym przestępstwie – nie wskazuje osoby, która miała je popełnić. Informuje więc o zdarzeniu, którego w ogóle nie było, lub przedstawia zdarzenie prawdziwe jako przestępstwo cięższe przez dodanie nieprawdziwych okoliczności. W doktrynie wyrażono pogląd, że jeżeli zawiadomienie, o jakim mowa w art. 238 KK zawiera jednocześnie fałszywe oskarżenie konkretnej osoby, to sprawca tego czynu będzie odpowiadał wyłącznie za fałszywe oskarżenie, czyli jedynie za występek z art. 234 KK.
Przestępstwo fałszywego oskarżenia jest przestępstwem formalnym, bezskutkowym. Tym samym cel założony przez sprawcę omawianego czynu nie musi w ogóle się ziścić, aby można było pociągnąć daną osobę do odpowiedzialności karnej. Dokonanie tego przestępstwa następuje już w momencie podniesienia przed organem powołanym do ścigania lub orzekania nieprawdziwego zarzutu, że inna osoba popełniła przestępstwo, wykroczenie lub przewinienie dyscyplinarne- nie ma przy tym żadnego znaczenia jaki czyn zarzucamy innej osobie. Nie oznacza to jednak, że ponowne podniesienie przed organem powołanym do ścigania lub orzekania, wobec tej samej osoby tego samego nieprawdziwego zarzutu, jest czynem bezkarnym. Bez wątpienia jednym ze znamion określających czynność sprawczą jest skierowanie oskarżenia (zawierającego zarzut nieprawdziwy) do jednego z organów wymienionych w art. 234 KK, ale wymóg oskarżenia "przed organem powołanym do ścigania lub orzekania" nie ma charakteru skutku. Dla bytu przestępstwa fałszywego oskarżenia określonego w art. 234 KK obojętne jest także to, czy przeciwko osobie fałszywie oskarżonej wszczęto postępowanie karne lub dyscyplinarne, względnie, czy została skazana lub ukarana.
Przedmiotem ochrony w omawianych przestępstwach jest nie tyle druga osoba (oskarżana fałszywie o popełnienie czynu zabronionego), lecz przede wszystkim wymiar sprawiedliwości i jego prawidłowe funkcjonowanie. Zarówno czyn z art. 234, jak i art. 238 KK można popełnić wyłącznie poprzez działanie – sprawca zawiadamia o rzekomym przestępstwie. Nie jest ważna przy tym forma przekazania takiej informacji (pisemnie, mailowo, ustnie, osobiście czy telefonicznie).
