Spis treści
Przedmiot prawa autorskiego
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia. Nie są jednak objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Przedmiotem prawa autorskiego jest również opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja. Należy jednak podkreślić, że powyższe jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W przypadku baz danych spełniających cechy utworu zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania.
Należy również zaznaczyć, że przedmiotem prawa autorskiego są zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.
Nie stanowią natomiast przedmiotu prawa autorskiego:
- akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
- urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
- opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
- proste informacje prasowe.
Fotografia jako przedmiot prawa autorskiego
Nie każde zdjęcie jest uznawane za utwór fotograficzny. By zdjęcie było uważane za utwór w rozumieniu prawa autorskiego musi przede wszystkim wykazywać się cechą zindywidualizowanej twórczości. Przedmiotem prawa autorskiego jest bowiem każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór), zaś – co warto podkreślić – dzieła fotograficzne zasadniczo należą do kategorii zdefiniowanej w art. 1 ust. 1 ustawy. Jednakże cechę zindywidualizowanej twórczości tracą niewątpliwie zdjęcia wytwarzane wedle określonego wzorca (schematu), którego źródłem może być ustawa (fotografie do dokumentów tożsamości, legitymacji itp.) lub służące celom badawczym, dokumentacyjnym i poglądowym (zdjęcia reprodukcyjne, rentgenowskie, katalogowe, ilustracje podręcznikowe itp.). Elementy, które nadają fotografii indywidualne piętno, konieczne dla uznania istnienia utworu w rozumieniu Prawa autorskiego, to wybór momentu fotografowania, punktu widzenia, kompozycji obrazu (kadrowania), oświetlenia, ustalenia głębi, ostrości i perspektywy, zastosowania efektów specjalnych oraz zabiegi zmierzające do nadania fotografii określonego charakteru (zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 19 lutego 2016 r., sygn. akt I ACa 955/15; wyrok SN z dnia 5 lipca 2002 r., sygn. akt III CKN 1096/00).
Podstawa prawna:
Art. 1, art. 2, art. 3, art. 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U.2016.666).
