Spis treści
Wiążąca forma darowizny
Konstrukcja prawna umowy darowizny zawarta w Kodeksie cywilnym przewiduje różnorodność form takiego zobowiązania. Oczywiście musimy pamiętać, że w przypadku gdy jej przedmiotem jest nieruchomość, darowizna będzie skuteczna wyłącznie, gdy zostanie dokonana w formie aktu notarialnego. Wykonanie darowizny nie zawsze będzie oznaczało, że obdarowany nie ma obowiązków względem swoich darczyńców.
Zgodnie z treścią art. 888 KC, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jak podkreśla Sąd Najwyższy, świadczenie darczyńcy musi być subiektywnie i obiektywnie bezpłatne, tj. niezależne od uzyskania korzyści lub ekwiwalentu od obdarowanego. Czyniąc darowiznę, darczyńca realizuje zamiar przysporzenia obdarowanemu korzyści kosztem własnego majątku. Sam fakt, że z wykonania polecenia ma wynikać dla darczyńcy korzyść majątkowa a dla obdarowanego zmniejszenie wartości przedmiotu darowizny, nie stanowi podstawy twierdzenia, że oceniana czynność nie była darowizną. Polecenie, z zasady nie pozostające w sprzeczności z istotą darowizny, nie może polegać na nałożeniu takich obowiązków, które odbierają czynności charakter zdziałanej pod tytułem darmym. Sam fakt kierowania się przez strony innym zamiarem niż wyrażony wprost w tekście umowy nie jest wystarczającą przesłanką stwierdzenia jej pozorności (por. wyrok SN z 20.10.2006 r. sygn. akt IV CSK 172/06).
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Umowę darowizny
przejdź do formularza »
Jednostronne zobowiązanie i niedostatek
Darowizna w praktyce rodzi zobowiązanie tylko po jednej stronie takiej umowy – nic dziwnego skoro należy do umów jednostronnie zobowiązujących. Musimy przy tym mieć na uwadze pewną modyfikację, która nakłada czasami obowiązki na samego obdarowanego. Taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy darczyńca popadnie w tzw. niedostatek.
Jak stanowi art. 897 KC, jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Widać zatem, że obowiązek obdarowanego pojawi się w sytuacji niedostatku darczyńcy, tuż po dokonaniu darowizny. Jest to jednak obowiązek ograniczony do wysokości wzbogacenia się obdarowanego.
Problemem w takiej kwestii może jednak być precyzyjne określenie niedostatku darczyńcy. Niestety ustawodawca nie definiuje tego terminu, tym samym konieczne jest sięgnięcie do doktryny. Ta z kolei odsyła nas do pojęcia niedostatku stosowanego na gruncie prawa rodzinnego i opiekuńczego. Niedostatek nie musi wiązać się z sytuacją, w której obdarowany nie ma żadnych środków utrzymania, gdyż wystarczy, aby nie był on w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania i wychowania. O osobie ubiegającej się o świadczenia z powodu niedostatku można mówić wówczas, gdy nie potrafi ona zaspokoić samodzielnie swych potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego, przy czym. "Nie potrafi" to znaczy, że nie posiada dostatecznych środków pomimo podejmowania starań, by je pozyskać.
Na zakończenie pamiętajmy, że granicę żądań, o których wyżej mowa, wyznaczają usprawiedliwione potrzeby darczyńcy albo ciążące na nim ustawowe obowiązki alimentacyjne. Co do zasady rozmiar wspomnianych żądań nie jest powiązany bezpośrednio z przedmiotem darowizny. Miarą uprawnienia darczyńcy, przewidzianego komentowanym przepisem, są: istniejące jeszcze wzbogacenie obdarowanego wskutek dokonania darowizny i rozmiar braków w środkach potrzebnych do jego usprawiedliwionego utrzymania oraz ciążące na nim ustawowe obowiązki alimentacyjne. Obowiązek obdarowanego jest zatem kształtowany nie tylko przez potrzebę darczyńcy, ale i przez granice wzbogacenia (por. wyrok SN z 7 maja 2003 r., sygn. akt IV CKN 115/01).
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Umowę darowizny przejdź do formularza »
Podstawa prawna:
[art. 888, art. 897 k.c. (Dz.U. z 2014 r., Nr 121 j.t.)
