Postanowienie NSA z 10 stycznia 2012 r., II OSK 2613/11
Przepisy ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisku dają Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska możliwość inicjowania pewnych postępowań w celu weryfikacji prawidłowości wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Przede wszystkim może on kierować wobec organów wydających te decyzje wystąpienia zmierzające np. do stwierdzenia nieważności wydanej decyzji.
Zaangażowanie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska nie kończy się wraz ze skierowaniem do organu administracji właściwego wniosku. Skorzystanie z instytucji wystąpienia skutkuje uzyskaniem przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska praw strony w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu przed sądem administracyjnym.Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił jednakże, że Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska może występować na prawach strony jedynie w takim postępowaniu sądowoadministracyjnym, które było poprzedzone postępowaniem, w którym brał on udział na prawach strony. Innymi słowy, jeżeli Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nie skierował wystąpienia do organu administracji w związku z wydaną przez ten organ decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, to nie może on zaskarżyć podjętej decyzji do sądu administracyjnego.
W sprawie, w której zapadło komentowane orzeczenie, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska złożył skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie. Wojewódzki sąd administracyjny odrzucił skargę, stwierdzając, że Dyrektor nie posiada legitymacji skargowej, gdyż nie brał uprzednio udziału w postępowaniu administracyjnym i nie skierował wystąpienia. Od postanowienia WSA Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wniósł skargę kasacyjną, która jednakże została oddalona przez NSA, który podzielił argumenty zawarte w zaskarżonym rozstrzygnięciu. NSA przywołał przy tej okazji swoje wcześniejsze orzeczenie z 30 sierpnia 2011 r. (II OSK 523/11) zapadłe w podobnych okolicznościach, w którym to orzeczeniu również oddalił skargę Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
NSA wyjaśnił, że samo złożenie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego nie może być traktowane jako „wystąpienie”, gdyż to ostatnie należy kierować do organu, a nie do sądu.
Argumentacja NSA w obu wspomnianych postanowieniach zasługuje na aprobatę, choć wydaje się, że prawo w tym zakresie powinno dopuszczać możliwość skarżenia decyzji przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Należy pamiętać, że sytuacja procesowa podmiotów w postępowaniach związanych z wydawaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach może być bardzo różna. I tak Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, aby móc złożyć skargę do sądu administracyjnego, musi najpierw skierować do organu wystąpienie. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą zaskarżyć decyzję bez spełnienia tego wymogu. Podobnie organizacje ekologiczne mogą składać skargę do sądu administracyjnego, nawet jeżeli nie brały udziału w danym postępowaniu, jednakże mogą to czynić jedynie w postępowaniach wymagających udziału społeczeństwa.
Odpowiednie zmiany powinny nastąpić w drodze nowelizacji przepisów o ocenach oddziaływania na środowisko, gdyż nie jest pożądana sytuacja, w której organizacje ekologiczne dysponują prawem złożenia skargi do sądu administracyjnego bez konieczności uczestniczenia w poprzedzającym postępowaniu, a takie uprawnienie nie przysługuje Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska. Zmiany w tym zakresie są już przedmiotem opracowywanego projektu nowelizacji, który przewiduje nie tylko uregulowanie komentowanej kwestii, lecz także rozszerzenie uprawnienia Generalnego Dyrektora do kierowania wystąpień na inne postępowania związane z oceną oddziaływania na środowisko, w tym także decyzje inwestycyjne wydawane po uzyskaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Dominik Wałkowski, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
