Nabycie pieniędzy czy określonych praw majątkowych podlega opodatkowaniu – z reguły obciążony podatkiem jest ten, kto nabywa takie rzeczy (spadkodawca lub obdarowany). Ważny jest jednak stosunek pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym lub spadkodawcą a spadkobiercą, decyduje on bowiem nie tylko o możliwości uniknięcia zapłaty podatku, ale także o wysokości daniny, jeśli przyjdzie nam ją już zapłacić.
Do tzw. grupy zerowej, osób które są zwolnione z konieczności zapłaty podatku za otrzymany spadek czy darowiznę, zaliczamy małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierbów, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Posiadanie statutu jednej z w/w osób nie powoduje jednak, że automatycznie jesteśmy zwolnieni z obowiązku podatkowego – musimy w tej kwestii podjąć pewne działania. Daniny publicznoprawnej nie zapłacą te osoby, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2 (przepis ten określa moment powstania obowiązku podatkowego), a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku oraz
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9.637 zł – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Zgodnie z treścią art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn, wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do grupy III – innych nabywców.
Pamiętajmy, że za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej: 1) 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej; 2) 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej; 3) 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Na zakończenie pamiętajmy także, że również po ustaniu małżeństwa wskutek orzeczenia rozwodu więź łącząca jednego małżonka z krewnymi byłego małżonka trwa nadal, co na gruncie przepisów o podatku od spadków i darowizn oznacza, iż małżonek ten będący nabywcą rzeczy i praw majątkowych od lub po rodzicach swego byłego małżonka, powinien być zaliczony do I grupy podatkowej. Skoro "byli" małżonkowie dzieci pomimo ustania ich małżeństwa mogą być zaliczani do I grupy podatkowej, to tym samym "była" żona pasierba winna być zaliczona do drugiej grupy podatkowej.
