W dniu 24.12.2010 r. Z. C. wniósł zarzuty wobec w/w postępowania egzekucyjnego, formułując je w ten sposób, że egzekucja dotyczy stref parkowania, co do których Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się, że są nielegalne, następnie, że nie otrzymał upomnień, a także sformułował zarzut niedopuszczalności egzekucji z tego względu, że w okresie od 2005r. do daty wniesienia zarzutów jako sędzia Trybunału Stanu, a następnie jako senator objęty jest immunitetem wyłączającym możliwość nałożenia na niego obowiązku zapłaty przedmiotowych opłat. Podniósł także zarzut przedawnienia.
Prezydent Miasta wydał na podstawie art. 34 § 4 w zw. z art. 17 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz na podstawie art. 123 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego w dniu […] 2011r. postanowienie znak […] uznające zarzuty Z. C. za nieuzasadnione.
Organ wyjaśnił na wstępie uzasadnienia stan prawny, iż zgodnie z ustawą o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. (Dz. U. z 2007r. Nr 19, poz. 115) korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania (art. 13.1.1.). O wjeździe na teren strefy kierowca informowany jest ustawionymi przy każdej wlotowej do strefy ulicy znakami D-44. Uchwałą nr […] Rady Miasta z dnia […] 2003r. określono wysokości i rodzaje opłat za postój w strefie dla poszczególnych grup użytkowników pojazdów. W art. 13 ust. 3 ustawa enumeratywnie wylicza podmioty, których pojazdy zwolnione są ponoszenia opłat za parkowanie w strefie. Jak podkreślił organ, ustawa nie przewidziała zwolnienia z opłat za postój, ani też opłat dodatkowych dla członków Trybunału Stanu i senatorów. Każdorazowy postój bez wniesionej opłaty lub abonamentu postojowego obliguje zatem użytkownika (właściciela) pojazdu do uiszczenia opłaty dodatkowej (art. 13f pkt. 1 ustawy o drogach publicznych), która zgodnie z powołaną wyżej uchwałą Rady Miasta wynosi 50zł. Organ nadmienił także, iż zgodnie 40d ust.3 ustawy o drogach publicznych, obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłata powinna zostać uiszczona. Organ podkreślił, że z powyższego przepisu wynika, że zarząd dróg ma prawo dochodzić swych roszczeń w ciągu całego okresu wskazanego przez ustawodawcę. Co do okoliczności faktycznych nałożenia obowiązku opłaty dodatkowej organ wyjaśnił, że każdorazowy fakt parkowania pojazdu w strefie bez uiszczonej opłaty stwierdzony został przez kontrolerów strefy, którzy wystawili zawiadomienie „o obowiązku zapłaty opłaty dodatkowej w kwocie 50,00zł w związku z nieuiszczeniem opłaty za parkowanie pojazdu samochodowego w strefie płatnego parkowania wyznaczonej znakiem drogowym D-44″, zawierające pouczenie gdzie i w jakim terminie należy powyższą opłatę uiścić. WSA w przedmiotowej sprawie stwierdził co następuje:
Podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowiły m.in. przepisy, ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 229 z 2005 r., poz. 1954 ze zm.) przy czym zgodnie z art. 18 ustawy – jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten pozwala traktować, jako pewną ciągłość postępowania z Kodeksu postępowania administracyjnego i postępowania wykonawczego unormowanego ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dlatego w przypadku, gdy jakaś kwestia nie jest uregulowana w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym, przepis ten pozwala na zastosowanie przepisów ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), zwanego dalej – K.p.a.
Zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym są środkiem ochrony zobowiązanego gdy postępowanie egzekucyjne narusza istotne zasady tego postępowania lub gdy egzekucja jest niedopuszczalna. Podstawą zarzutu mogą być tylko okoliczności taksatywnie wymienione w art. 33 ustawy.
Zgodnie z treścią przepisu art. 33 ustawy podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:
1) wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku;
2) odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej;
3) określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4;
4) błąd co do osoby zobowiązanego;
5) niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;
6) niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego;
7) brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1;
8) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego;
9) prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny;
10) niespełnienie wymogów określonych w art. 27.
Stosownie zaś do przepisu art. 26 § 1 ustawy organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego (§ 4). Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego (§ 5 pkt 1). Przepis art. 1a pkt 13 ustawy wskazuje, że przez pojęcie wierzyciela – rozumie się podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym. Natomiast w pkt 7 przywołanego przepisu określono, że pojęcie organu egzekucyjnego obejmuje – organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnych oraz zabezpieczenia wykonania tych obowiązków. Zaś w pkt 14 tego przepisu wskazano, że przez właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego rozumie się odpowiednio wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa. Przepis art. 2 ustawy określa jakie obowiązki podlegają egzekucji administracyjnej. Egzekucji administracyjnej podlegają m.in. – należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw (art. 2 pkt 5 ustawy). Natomiast art. 5 § 1 pkt 2 ustawy stanowi, że uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązków określonych w art. 2 jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązku, a w przypadku braku takiej jednostki lub jej bezczynności – podmiot, na którego rzecz wydane zostało orzeczenie, lub którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania obowiązku.
W świetle powołanej powyżej regulacji nie ulega wątpliwości, że wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.
Bezspornym w sprawie jest to, że wystawione w dniu […] 2011 r. na Z. C. tytuły wykonawcze obejmowały obowiązek uiszczenia dodatkowych opłat z tytułu niezapłaconego postoju w strefie płatnego parkowania w latach 2005, 2007 i 2008.
Generalnie obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej jest obowiązkiem, który wynika z mocy samego prawa. Dla jego realizacji nie jest konieczna konkretyzacja w drodze indywidualnego aktu administracyjnego. Inaczej rzecz ujmując, obowiązek zapłaty dodatkowej opłaty wynika z przepisów prawa i nie wymaga wydania decyzji administracyjnej, co poniekąd słusznie zostało podniesione przez organy. Obowiązek poniesienia takich opłat został określony w przepisach ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tj. Dz. U. z 2007 r., Nr 19, poz. 115, ze zm.). I tak, stosownie do art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. W przepisie art. 13b ust. 2 ustawy o drogach publicznych ustawodawca wskazał na cel ustalania stref płatnego parkowania, stanowiąc, że: strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej. Strefę płatnego parkowania ustala rada gminy (rada miasta) – art. 13b ust. 3 ustawy o drogach publicznych. Opłatę, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, pobiera się, jak to określa art.13b ust. 1 ustawy o drogach publicznych, za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo. Ustalając strefę płatnego parkowania rada gminy (miasta) ustala też wysokość stawek ww. opłaty oraz określa sposób jej pobierania – art. 13b ust. 4 pkt 1) i 3) ustawy o drogach publicznych. Natomiast zgodnie z art. 13f ust. 1 i 2 ustawy o drogach publicznych – za nieuiszczenie opłaty za parkowanie pojazdu samochodowego w strefie płatnego parkowania pobiera się opłatę dodatkową, której wysokość oraz sposób jej pobierania określa również rada gminy (rada miasta), przy czym jej wysokość nie może przekroczyć 50,00 zł.
Rada Miasta, w oparciu o upoważnienie zawarte w przywołanych przepisach ustawy, w dniu […] 2003 r. podjęła uchwałę Nr […] w sprawie opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych na terenie K, w strefie płatnego parkowania. Stosownie do § 1 uchwały – ustala się na terenie miasta K strefę płatnego parkowania na obszarze charakteryzującym się znacznym deficytem miejsc postojowych, określonym w załączniku Nr 1 do uchwały oraz wprowadza się opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w tej strefie w wysokości podanej w załączniku Nr 2. Za nieuiszczenie opłaty za parkowanie lub przekroczenie czasu opłaconego parkowania w strefie płatnego parkowania pobiera się opłatę dodatkową w wysokości 50,00 zł (§ 3 uchwały). Przedmiotowe opłaty, a więc zarówno opłatę za parkowanie w strefie płatnego parkowania, jak i opłatę dodatkową za nieuiszczenie takiej opłaty, pobiera zarząd drogi, a w przypadku jego braku – zarządca drogi (art. 13b ust. 7 i art. 13f ust. 3), którym w przypadku dróg publicznych (ulic) położonych w granicach miasta na prawach powiatu, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest prezydent miasta (art. 19 ust. 5). Ponadto zgodnie z art. 40d ustawy o drogach publicznych opłaty określone m.in. w art. 13f ust. 1, podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Egzekucja opłaty dodatkowej następuje więc w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (należność pieniężna przekazana do egzekucji administracyjnej na podstawie innej ustawy).
Co prawda z art. 28 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wynika, że organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej; organ ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym i przepis ten stanowi zasadę postępowania egzekucyjnego sprowadzającą się do przyjęcia, że zarzuty mają na celu ochronę uczestników postępowania egzekucyjnego w zakresie prawidłowości samego postępowania egzekucyjnego (nie służą one weryfikacji ostatecznych decyzji, czy postanowień, stanowiących podstawę tytułu wykonawczego) – to jednak należy mieć na uwadze zasygnalizowany wcześniej istotny dla sprawy charakter obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej jako obowiązek wynikający bezpośrednio z ustawy.
Powoduje to, że w sprawie obowiązku uiszczenia tej opłaty nie prowadzi się postępowania administracyjnego i nie rozstrzyga się w drodze decyzji administracyjnej. Nie mamy więc w tej sytuacji do czynienia z ostateczną decyzją administracyjną (czy postanowieniem). Nie prowadzi się również postępowania wyjaśniającego, poprzedzającego rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty. Możliwość dochodzenia swych racji oraz obrony swoich interesów przez zobowiązanego powstaje zatem dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego, co następuje poprzez zgłoszenie zarzutu. Pomimo zatem ogólnej zasady wyrażonej w art. 29 § 1 ustawy należy przyjąć, że wniesienie zarzutu wszczyna postępowanie w sprawie jego rozpoznania i wydania rozstrzygnięcia w zakresie jego zasadności (co do zasadności tego obowiązku). Organ egzekucyjny jest zobowiązany po wniesieniu zarzutu do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, przy zastosowaniu Kodeksu postępowania administracyjnego. W sytuacji bowiem kiedy obowiązek powstaje z mocy prawa, jest to jedyna możliwość obrony swoich praw przez dłużnika (tak też: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 26 kwietnia 2012 r. sygn. akt III SA/Gd 107/12 (Legalis).
Z powyższego wynika, że ponownej weryfikacji winien podlegać zarzut Z. C. nieistnienia obowiązku opłacenia opłaty dodatkowej, a w konsekwencji zarzut błędu co do osoby zobowiązanej. Przede wszystkim organ powinien wykazać istnienie obowiązku objętego tytułem wykonawczym, w tym faktu parkowania pojazdu samochodowego Z. C. w sferze płatnego parkowania w latach 2005, 2007 i 2008 bez uiszczenia wymaganej opłaty. Zdaniem Sądu, ciążącego na nim obowiązku organ nie wypełnił.
W tych okolicznościach, skoro nie udokumentowano dostatecznie faktów postoju bez uiszczenia wymaganej opłaty, brak było podstaw do zastosowania domniemania dotyczącego właściciela pojazdu. Z. C. wyraźnie zaakcentował konieczność dowiedzenia przez organ, że we wskazanych wyżej datach parkował pojazd w strefie płatnego parkowania. Domniemanie dotyczące właściciela pojazdu znajduje zastosowanie gdy wykazany zostanie sam fakt parkowania w strefie płatnej pojazdu w danym miejscu i czasie. Kwestie te winny zostać ustalone przez organ. W aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dowodów zaistnienia w/w okoliczności.
W kwestii niedopuszczalności nałożenia na skarżącego opłaty dodatkowej za nieuiszczenie opłaty w strefie płatnego parkowania, należy w tym miejscu wyjaśnić, że organy trafnie przyjęły, że okoliczność piastowania przez Z. C. funkcji członka Trybunału Stanu czy senatora, a w związku z tym posiadania immunitetu generalnie nie wyłącza możliwości nałożenia na niego opłaty dodatkowej za brak opłacenia strefy płatnego parkowania. Po pierwsze, żaden z aktów prawnych regulujących zasady parkowania w płatnej strefie Miasta nie przewiduje zwolnienia senatorów czy posłów a także członków Trybunału Stanu z opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania.
Wyrok WSA w Krakowie z 29 października 2012 r., sygn. akt III SA/Kr 1167/11.
