Nie wierz w obietnice
Oczywiście gdy zadłużenie nie jest jeszcze znacznie przeterminowane, tzn. termin w jakim miała nastąpić zapłata nie jest jeszcze odległy, to wówczas zaczynają się rozmowy i kontakty osobiste. Dochodzi do spotkań, dłużnik deklaruje spłatę długu, a wierzyciel najczęściej wierzy w deklarację dłużnika. Jeżeli dochodzi do takich spotkań, podstawową zasadą jest aby odebrać od dłużnika oświadczenie na piśmie, że potwierdza on istnienie długu i deklaruję jego spłatę w określonym terminie. Potwierdzenie takie jest szczególnie istotne w przypadku, gdy wcześniej nie zawarliśmy z dłużnikiem żadnej umowy na pożyczkę pieniędzy itp. Poprzez takie oświadczenie dochodzi do uznania długu, co po pierwsze przerywa termin przedawnienia roszczenia, a po drugie stanowi dowód tego, że dłużnik nie kwestionuje długu. Złożenie takiego oświadczenia ma również ten skutek, że w razie skierowania sprawy na drogę sądową łatwiej uzyskamy odpowiednie orzeczenie.
Unikanie wierzyciela
Po pierwszym etapie dość szybko nadchodzi kolejny etap, który charakteryzuje się tym, że dłużnik nie chcę już się spotykać, nie ma czasu…. Dochodzi zatem do kontaktów telefonicznych, dłużnik zaczyna unikać osobistych spotkań ale jeszcze odbiera telefon. W końcu kończy się również kontakt telefoniczny, dłużnik milknie. Wówczas pozostaje nam wysyłanie jedynie SMS’ów, na które często także już nie otrzymujemy żadnej odpowiedzi.
Zlecenie windykacji
Wyżej wskazany schemat jest bardzo częsty, dłużnik najpierw obiecuje oddać pieniądze, zwodzi różnymi historyjkami, czasem nawet wpłaci niewielką kwotę, aż w końcu zupełnie unika jakiegokolwiek kontaktu. W przypadku przedsiębiorców często zwracają się oni o pomoc do firm windykacyjnych. Wybierając tą drogę odzyskania należności należy uważać na wybór firmy a zwłaszcza na zawieraną umowę. Niestety nie wszystkie firmy są tak samo rzetelne, różne są także modele rozliczeń. Najlepszy z punktu widzenia wierzyciela model rozliczenia polega na zapłacie wynagrodzenia firmie windykacyjnej w wysokości prowizyjnej, po odzyskaniu długu od dłużnika. Wysokość wynagrodzenia w takim przypadku zależy od kilku paramentów takich jak wysokość długu, okres jego przeterminowania, posiadanie ewentualnych zabezpieczeń (np. weksel, hipoteka itp.). Wynagrodzenie prowizyjne może wynosić od kilku procent nawet do kilkudziesięciu procent wartości wierzytelności. Zdarza się także, że firmy windykacyjne proponują odkupienie długu, wówczas cena również jest uzależniona od tych parametrów, przy czym przy zakupie wielu wierzytelności, uśrednia się cenę całego portfela wierzytelności.
Droga sądowa
Niezależnie od tego czy zlecaliśmy windykację czy też nie możemy wystąpić z powództwem do sądu aby sąd wydał orzeczenie, które stanowi tytuł wykonawczy czyli podstawę wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Najczęściej wniesienie powództwa wiąże się z dużymi kosztami. Niewątpliwym jest, że wnosząc pozew do sądu musimy liczyć się z uiszczeniem opłat sądowych. Zasadniczo dochodząc należności pieniężnej należy wnieść opłatę stosunkową. Wysokość opłaty stosunkowej wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych. Jeżeli jednak będziemy wnosić pozew w postępowaniu uproszczonym (należność do 10.000 zł), wówczas sąd pobiera opłatę stałą od pozwu, w wysokości:
1) 30 złotych – roszczenie do 2 000 złotych;
2) 100 złotych – roszczenie ponad 2 000 złotych do 5 000 złotych;
3) 250 złotych – roszczenie ponad 5 000 złotych do 7 500 złotych;
4) 300 złotych – ponad 7 500 złotych.
Tańsze postępowanie sądowe zachodzi także w przypadku, gdy będziemy wnosić pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym lub w postępowaniu nakazowym. W obu przypadkach uiszczamy jedynie ¼ opłaty stosunkowej, nie mniej jednakże niż 30 zł.
W przypadku gdy sprawę sądową wygramy, tzn. sąd zasądzi na naszą rzecz roszczenie od pozwanego dłużnika, wówczas dłużnik winien nam zwrócić także poniesione koszty postępowania.
Pomoc adwokata lub racy prawnego
Sprawy sądowe nie należą do najłatwiejszych, zwłaszcza gdy chodzi o większe roszczenia albo wynikają one nie wprost z zawartej umowy, lecz są skutkiem szkody jaką ponieśliśmy. W takim przypadku najlepiej skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Idąc do profesjonalnego prawnika często zastanawiamy się o wysokość wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia związana z reprezentacją przed sądem ustalana jest na podstawie umowy zawieranej przez prawnika z klientem. Wszystko zależy od rodzaju sprawy, jej skomplikowania, tego jaki ma ona charakter a także o jej znaczenia dla klienta. Pewną podpowiedzią dla ustalenia wysokości kosztów związanych z dochodzeniem należności przez prawnika, są odpowiednie przepisy dotyczące zwrotu kosztów zastępstwa z tzw. urzędu. W przypadku roszczeń majątkowych, stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:
1) do 500 zł – 60 zł;
2) powyżej 500 zł do 1 500 zł – 180 zł;
3) powyżej 1 500 zł do 5 000 zł – 600 zł;
4) powyżej 5 000 zł do 10 000 zł – 1 200 zł;
5) powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 2 400 zł;
6) powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 3 600 zł;
7) powyżej 200 000 zł – 7 200 zł.
W orzeczeniu gdy sąd zasądza roszczenie na rzecz jednej ze stron orzeka także o zwrocie kosztów procesu. Jeżeli złożony był wniosek o zwrot kosztów wg norm przypisanych, wówczas co do zasady sąd orzeknie o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w ww. wysokości. Koszty te będą zatem zasądzone na rzecz wierzyciela i dłużnik będzie musiał je zwrócić. W przypadku zatem umowy z prawnikiem, możemy albo ustalić wynagrodzenie w oparciu o ww. stawki lub w przypadku gdy zapłacimy wyższą kwotę, należności w takiej wysokości będziemy mogli odzyskać.
Egzekucja komornicza nie zawsze jest skuteczna
Mając już tytuł wykonawczy, należy złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji. Co do zasady obecnie wszczęcie egzekucji przez komornika nie jest obarczone żadnymi opłatami, jednakże komornik może żądać zaliczek na prowadzenie egzekucji. Zawsze musimy się liczyć z koniecznością wpłacenia zaliczki, gdy nie wskazujemy komornikowi składników majątku dłużnika, z których ma on prowadzić egzekucję, lub gdy zlecamy komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika. Znaczna zaliczka wpłacana na rzecz komornika wiązać się będzie także z wszczęciem egzekucji z nieruchomości. Zaliczki będą zwrócone wierzycielowi jeżeli komornik wyegzekwuje należności od dłużnika, jeżeli dłużnik nie będzie jednakże miał żadnego majątku podlegającego egzekucji, wówczas wpłacone komornikowi zaliczki powiększą jedynie nasze zadłużenie. W przypadku bezskutecznej egzekucji musimy się uzbroić w cierpliwość i albo wszcząć ponowną egzekucję w ciągu 10 lat od jej umorzenia, albo rozpocząć inne działania związane z poszukiwaniem majątku dłużnika. Działania takie to postepowanie o wyjawienie majątku dłużnika lub powództwa w stosunku do osób trzecich, które być może można pozwać w związku z niewypłacalnością dłużnika (np. członkowie zarządu spółki kapitałowej albo najbliższa rodzina, która została obdarowana przez dłużnika).
Skuteczna windykacja zależy od zabezpieczeń
Jak widać dochodzenie swoich pieniędzy nie jest sprawą ani szybką ani łatwą. Średni czas związany z egzekucją należności, wówczas gdy mamy do czynienia z egzekucją z nieruchomości szacowany jest na 4 lata. Jest to bardzo długo, ale w takim przypadku przynajmniej jest z czego się zaspokoić. Przy skutecznej windykacji chodzi właśnie o uzyskanie informacji o dłużniku i zabezpieczenie swojej należności. Im większą wiedzę mamy o dłużniku, jego majątku przy powstaniu wierzytelności, tym większa szans na skuteczne odzyskanie długu. Także ustanowienie odpowiednich zabezpieczeń jest dość skutecznym sposobem odzyskania długu, zabezpieczenia takie najlepiej ustanawiać w chwili powstawiania zobowiązania (np. udzielając pożyczkę), co nie wyklucza także ich późniejszego ustanowienia. Nawet już na etapie windykacji możemy zabezpieczyć naszą wierzytelność np. poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej.
Jarosław Olejarz
