Postępowanie w sprawach o wykroczenia jest z zasady postępowaniem dwuinstancyjnym. Wyrok Sądu pierwszej instancji podlega zaskarżeniu w drodze wniesienia apelacji w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od doręczenia orzeczenia Sądu wraz z uzasadnieniem. O sporządzenie uzasadnienia i jego doręczenie strona musi wystąpić z wnioskiem do Sądu – nie dzieje się to automatycznie, chyba że uzasadnienie jest sporządzane z urzędu. Warto tego dopilnować, gdyż brak uzasadnienia znacznie utrudnia sporządzenie apelacji.
Termin do wniesienia ma charakter tzw. terminu zawitego, jego przekroczenie powoduje brak skuteczności wniesienia apelacji, ale możliwe jest jego przywrócenie na zasadach określonych art. 126 Kodeksu Postępowania Karnego. Apelację należy wnieść do właściwego miejscowo Sądu Okręgowego. Co do zasady będzie to Sąd właściwy ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia. Istnieją jednak okoliczności, w których ustalenie właściwości miejscowej opiera się na innych zasadach:
1) jeżeli wykroczenie popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a właściwość sądu, w którego okręgu popełniono wykroczenie, nie może mieć zastosowania, wówczas te funkcje spełnia sąd macierzystego portu statku;
2) jeżeli wykroczenie popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie;
3) jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia wykroczenia, właściwy jest sąd, w którego okręgu:
· ujawniono wykroczenie,
· ujęto obwinionego,
· oskarżony przed popełnieniem wykroczenia stale mieszkał lub czasowo przebywał,
– zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie;
4) jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według wskazanych kryteriów, wtedy sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.
W postępowaniu mandatowym właściwy do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd, na którego obszarze działania została nałożona grzywna.
Kasacja – środek nadzwyczajny
Kasację w sprawach o wykroczenia może wnieść wyłącznie Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich, a w sprawach naruszenia praw dziecka także Rzecznik Praw Dziecka. Kasację można wnieść od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe. Kasację wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego w ciągu 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Postępowania szczególne – apelacja czy sprzeciw?
Postępowaniem szczególnym w sprawach o wykroczenia jest postępowanie nakazowe, przyśpieszone i mandatowe. Postępowania szczególne zawierają odrębne regulacje w zakresie środków zaskarżenia.
Postępowanie nakazowe
W postępowaniu nakazowym wyrok zaskarża się sprzeciwem w terminie zawitym 7 dni od dnia doręczenia wyroku. W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych. Na zarządzenie odmawiające przyjęcia sprzeciwu przysługuje zażalenie. Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto, staje się prawomocny.
Postępowanie przyśpieszone
W postępowaniu przyśpieszonym apelację wnosi się w ciągu 3 dni od doręczenia stronie wyroku (gdy wcześniej zgłosiła stosowny wniosek o jego doręczenie).
Postępowanie mandatowe
Odmowa przyjęcia mandatu skutkuje sporządzeniem wniosku o ukaranie i skierowaniem go do Sądu. Wówczas postępowanie mandatowe zastąpione zostaje postępowaniem zwyczajnym. Sąd nie jest związany ustaleniami dokonanymi przez organ postępowania mandatowego ani wysokością kary grzywny nałożonej w drodze mandatu. Środkiem odwoławczym od orzeczenia Sądu będzie apelacja wnoszona zgodnie z zasadami ogólnymi w terminie 7 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący wykroczeniem na wniosek złożony przez ukaranego w zawitym terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu. W postępowaniu mandatowym właściwy do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd, na którego obszarze działania została nałożona grzywna. Postanowienie o uchyleniu prawomocnego mandatu lub odmowie uchylenia jest niezaskarżalne.
Podstawa prawna: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z dnia 24 sierpnia 2001 r. (Dz.U. Nr 106, poz. 1148).
Urszula Sadownik
Aplikantka radcowska
