Prawidłowe wskazanie miejsca zamieszkania dłużnika zależy tak naprawdę od tego, czy jest on osobą fizyczną czy osobą prawną. W pierwszym przypadku niezbędne jest posiadanie informacji na temat ostatniego znanego nam miejsca zamieszkania poszukiwanej przez nas osoby. Jeśli mamy takie dane musimy udać się do urzędu gminy i złożyć wniosek o podanie aktualnego miejsca zameldowania dłużnika. Pamiętajmy oczywiście o uzasadnieniu naszego pisma, w praktyce wystarczy podkreślić, że potrzebne jest to nam do dochodzenia swych praw (związanych z określonym roszczeniem przysługującym względem dłużnika) na drodze sądowej. Podstawą prawną naszego żądania jest w tym przypadku art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, zgodnie z którym urzędnik nie może odmówić przekazania danych osobowych dłużnika jego wierzycielowi (a także innej zainteresowanej osobie), gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.
Jednym z organów pomocnych w poszukiwaniach naszego dłużnika może okazać się także Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, który prowadzi zbiór PESEL oraz ogólnokrajową ewidencję wydanych i utraconych dowodów osobistych prowadzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych. Czasami informacja dotycząca nr PESEL może okazać się pomocna w procesie poszukiwania naszego dłużnika. Pamiętajmy przy tym, ze organy prowadzące zbiory meldunkowe, zbiór PESEL oraz ewidencję wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, na pisemny wniosek zainteresowanej osoby, wydają zaświadczenie zawierające pełny odpis przetworzonych danych dotyczących tej osoby. Zgodnie z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej wydanie przez Centrum Personalizacji Dokumentów MSW zaświadczenia ze zbioru PESEL,uzależnione jest od dokonania opłaty skarbowej w wysokości 17 zł w kasie lub na rachunek bankowy Urzędu Dzielnicy Ochota Miasta Stołecznego Warszawy, konto: Bank Handlowy S.A. Nr 95 1030 1508 0000 0005 5002 4055;
Problem może pojawić się, gdy i takie rozwiązanie zawiedzie. W takiej sytuacji jedyną drogą jest regulacja zawarta w treści art. 143 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lutego 2001 r. (sygn. akt I CKN 1301/00), kuratora ustanawia się dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane. Ustawodawca miał na myśli sytuacje, gdy przy podjęciu właściwych w danym wypadku starań miejsca pobytu ustalić nie można. Pamiętajmy, że przepis ten nie ma zaś zastosowania w razie chwilowego wyjazdu strony na urlop czy też w sprawach służbowych. W procesie zasadą jest ustanawianie kuratora na wniosek. Natomiast w postępowaniu nieprocesowym, stosownie do przepisu art. 510 § 2 KPC w razie potrzeby wyznaczeniu kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu nie jest znane, jego wyznaczenie następuje z urzędu. Nałożenie obowiązku działania z urzędu powoduje, że przewodniczący przed ustanowieniem kuratora powinien przeprowadzić stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca pobytu osoby zainteresowanej.
Trochę inaczej przedstawia się sytuacja, gdy poszukujemy dłużnika będącego osobą prawną. Ogólnie rzecz biorąc cały proces ustalania właściwego adresu takiego podmiotu jest dużo prostszy, niż w przypadku osoby fizycznej. Jeżeli dłużnik będący osobą prawną jest wpisany do Ewidencji Działalności Gospodarczej, wystarczającym będzie umieszczenie w pozwie adresu widniejącego w EDG. Wyszukiwarka pozwalająca ustalić nam takie informacje znajduje się na stornie https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx Pamiętajmy, że podanie adresu wynikającego z takiego rejestru jest dla sądu wiążące, nawet gdy w rzeczywistości jest on dawno nieaktualny.
Na zakończenie warto przypomnieć sobie także treść art. 139 § 3 KPC – pisma dla osób prawnych, organizacji, osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów – w razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających z uwagi na nieujawnienie w rejestrze albo w ewidencji zmiany adresu, a w przypadku osób fizycznych miejsca zamieszkania i adresu – pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowe miejsce zamieszkania i adres są sądowi znane.
