Spis treści
Prawo do wynagrodzenia
Zgodnie z art. 78 Kodeksu pracy, wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się w odpowiednim trybie wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania określonej pracy.
W przypadku wynagrodzenia prowizyjnego, jest ono uzależnione tak naprawdę od osiągniętych przez pracowników wyników świadczonej pracy, efektywności jej wykonywania czy nawet od realizacji konkretnej transakcji. Niewątpliwie ma ono charakter wybitnie motywujący, wszak większa efektywność pracownika przełoży się na jego większe wynagrodzenie. Z drugiej strony wynagrodzenie prowizyjne niesie ze sobą ryzyko braku wypłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia, ponieważ nawet przy zachowaniu przez pracownika należytej staranności przy świadczeniu pracy, nie osiągnie on wymaganego efektu i po prostu nie zdobędzie wypłaty (sukces może nie zostać osiągnięty nawet przez zwykłe okoliczności obiektywne jak np. brak klientów w danym okresie rozliczeniowym).
Obliczanie prowizji
Wynagrodzenie prowizyjne jest obliczane jako stawka procentowa zależna od kompetencji pracownika lub ilości świadczonej przez niego pracy, jako iloczyn stawki procentowej i podstawy wynagrodzenia, a także jako określona część (procent) wartości zrealizowanych transakcji lub wpływów z niej uzyskanych. Wysokość stawki prowizyjnej ustalana jest w oparciu o ilość czasu potrzebnego na dokonanie określonej transakcji lub wykonanie usługi z uwzględnieniem specyfiki wyrobu lub usługi będącej przedmiotem transakcji. Pamiętajmy przy tym, że zmiana stawki procentowej określonej w umowie może nastąpić wyłącznie za zgodą pracownika.
Wynagrodzenie prowizyjne jest spotykane także na gruncie prawa cywilnego. Zgodnie z treścią art. 7581 Kodeksu cywilnego, jeżeli sposób wynagrodzenia nie został w umowie określony, agentowi należy się prowizja. Prowizją jest wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów. Jeżeli wysokość prowizji nie została w umowie określona, należy się ona w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w ten sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 1997 r. (sygn. akt III RN 91/97), wynagrodzenie wypłacone agentowi (prowizja) stanowi koszt uzyskania przychodu dającego zlecenie. Dopuszczalna jest umowa agencji zawarta między spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, jako zlecającym, a spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która posiada większość udziałów w spółce zlecającej, jako agentem. Nie osiągnięcie przez agenta planowanych obrotów samo przez się nie uzasadnia obniżenia zryczałtowanej odpłatności, ani też nie dowodzi, że będąca podstawą jej ustalenia kalkulacja była nieprawidłowa. Obniżenie należnej w myśl umowy od agenta zryczałtowanej odpłatności mogłoby być uzasadnione tylko w razie stwierdzenia, że stanowiące załącznik do umowy zestawienie elementów kalkulacyjnych dla ustalenia zryczałtowanej odpłatności nie było dostosowane do realnie istniejących warunków ekonomicznych prowadzenia powierzonego agentowi zakładu w takim stopniu, że ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego w myśl art. 58 § 2 KC umowa we właściwym zakresie, a więc co do zawyżonej sumy zryczałtowanej odpłatności byłaby nieważna. Dotyczyć to może zarówno samego momentu zawarcia umowy, jak też czasu powstania okoliczności niezależnych od stron, a wpływających na zmianę warunków prowadzenia zakładu w czasie obowiązywania umowy.
Podstawa prawna:
[art. 78 k.p. (Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 j.t.)]
