Kolejnym plusem umowy zlecenia, szczególnie dla zleceniobiorców, jest podleganie ubezpieczeniom społecznym. Wiąże się to oczywiście z obowiązkiem opłacania składek na ZUS czy NFZ ze strony zleceniodawców. Powyższe składki są jednak nieporównywalnie niższe, niż w przypadku jakiejkolwiek umowy o pracę. Nic więc dziwnego, że liczba zawieranych umów – zleceń jest wyższa, niż liczba umów o pracę, jest to po prostu dużo bardziej korzystne dla obu stron stosunku cywilnoprawnego.
Umowa zlecenia podlega pod obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, gdy jest zawarta przez pracownika nie z własnym pracodawcą i nie jest wykonywana na jego rzecz – przy czym wynagrodzenie z takiej umowy powinno być niższe od wynagrodzenia minimalnego (obowiązkowe w takiej sytuacji jest także ubezpieczenie rentowe, wypadkowe i zdrowotne, a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). Podobna sytuacja ma miejsce, gdy pracownik zawiera umowę zlecenia z własnym pracodawcą lub wykonuje ją na jego rzecz – wszystkie pozostałe rodzaje ubezpieczeń także są obowiązkowe. Ubezpieczenie emerytalne jest także obowiązkowe, gdy umowę zawiera osoba, która nie ma innego tytułu do tego ubezpieczenia (dotyczy to także pozostałych rodzajów ubezpieczeń, prócz ubezpieczenia chorobowego, które jest wówczas dobrowolne). Dotyczy to także żołnierzy niezawodowych, którzy pełnią czynną służbę wojskową, z wyłączeniem tych, którzy pełnią służbę kandydacką. Powyższa sytuacja dotyczy także emerytów i rencistów, którzy wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia i są jednocześnie zatrudnieni na umowę o pracę – w odniesieniu jednak do tej grupy, ubezpieczenie chorobowe jest także obowiązkowe. Ubezpieczenie emerytalne jest obowiązkowe, gdy umowę zlecenia zawarła osoba przebywająca na urlopie wychowawczym z innego niż ta umowa tytułu. Dotyczy to także innych rodzajów ubezpieczeń, prócz ubezpieczenia chorobowego, które jest wtedy dobrowolne.
Ubezpieczenie emerytalne jest natomiast dobrowolne, gdy umowę zlecenia zawarła osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego z innego, niż ta umowa tytułu. Dobrowolne jest wówczas także ubezpieczenie rentowe, obowiązkowe są ubezpieczenia wypadkowe i zdrowotne, a chorobowe w ogóle nie mają miejsca. Taka sama sytuacja ma miejsce, gdy pracownik zawiera umowę zlecenia nie z własnym pracodawcą i nie wykonuje jej na jego rzecz. Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne będzie miało miejsce również, gdy zawrzemy kolejną – równoległą, umowę zlecenia – skutki względem pozostałych rodzajów ubezpieczeń są identyczne jak powyżej. Podobnie będzie w przypadku osoby, która prowadzi pozarolniczą działalność, a także w stosunku do żołnierza zawodowego oraz funkcjonariusza służb mundurowych. Ubezpieczenie emerytalne będzie dodatkowe, gdy umowa zlecenia zostanie zawarta przez emeryta lub rencistę zatrudnionego na umowę o pracę, przy czym umowa zlecenia nie może być zawarta z takim pracodawcą i być wykonywana na jego rzecz. To samo dotyczy osoby pobierającej zasiłek macierzyński na podstawie innego tytułu, niż zawarta umowa zlecenia.
Pamiętajmy, że w przypadku ucznia lub studenta w wieku do 26 lat, zawarta umowa zlecenia nie powoduje powstania jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego takiej osoby.
Zgodnie z treścią art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów.
Jak wynika z powyższego, wszystko tak naprawdę zależy od tego czy zleceniobiorca pozostaje w momencie wykonywania zlecenia w jakimkolwiek stosunku pracy, a nawet czy jest związany inną umową zlecenia. Tym samym opłacanie składek społecznych wymaga ustalenia czy zleceniobiorca nie wykonuje zlecenia również na rzecz innego płatnika. W praktyce zleceniobiorca nie ma obowiązku podawania tego typu informacji z własnej inicjatywy, bowiem to na płatniku ciąży obowiązek prawidłowego rozliczenia składek, niezależnie od tego czy zleceniobiorca poinformuje go o tym, że składki są już opłacane przez kogoś innego. Warto przy tym pamiętać, że w przypadku zbiegu obowiązku ubezpieczenia społecznego (umowa zlecenia i prowadzenie działalności pozarolniczej), ubezpieczony jest uprawniony do wyboru jako podstawy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego zawartej umowy zlecenia, jeżeli tzw. wartość tej umowy tj. uzgodnione wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, nie jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność. Pamiętajmy także, że obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne powstaje wraz z momentem wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, a nie z chwilą zawarcia samej umowy.
