Tak naprawdę uprawnienie do skorzystania z wolnych dnia przeznaczanych na opiekę nad małoletnim dzieckiem przysługuje każdemu z jego rodziców, prawnych lub faktycznych opiekunów. Zgodnie z art. 1891 KP, jeśli oboje z nich są zatrudnienie, to takie uprawnienie przysługuje jednemu z nich. Oczywiście wybór osoby, która skorzysta z wolnego dnia należy wyłączne do samych zainteresowanych. Z drugiej strony pamiętajmy, że istnieje możliwość wykorzystania jednego dnia wolnego od pracy przez jednego z rodziców lub opiekunów dziecka, a drugiego dnia przez następnego rodzica lub opiekuna. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby każdy z rodziców skorzystał z tego typu instytucji. Niedopuszczalne jest jednak, że jeden rodzic wykorzystuje dwa dni opieki w danym roku, po czym drugi z opiekunów także korzysta z przedmiotowego zwolnienia. Ważną informacją jest, że wymiar tego szczególnego rodzaju zwolnienia od świadczenia pracy nie zależy od liczby posiadanych dzieci, tak więc 2 dni na opiekę będą przysługiwać zarówno rodzicowi jedynaka jak i trojga czy czworga dzieci. Na wymiar opieki nie mają wpływu także rodzaj zawartej umowy o pracę, czy wymiar przysługującego etatu.
Prawo do skorzystania ze zwolnienia przysługuje także w sytuacji, gdy drugi rodzic czy prawny lub faktyczny opiekun nie pracuje albo korzysta z urlopu wychowawczego. Prawo to powstaje wraz z momentem rozpoczęcia pracy, także nie ma znaczenia czy dany pracownik przepracował określony wymiar czasu w jednym zakładzie pracy. Pamiętajmy, że 2 dni opieki można wykorzystać również w sytuacji powrotu do pracy z urlopu wychowawczego np. w połowie roku. Z drugiej jednak strony instytucja urlopu opiekuńczego musi zostać bezwzględnie zrealizowana w danym roku kalendarzowym. Dla wyjaśnienia – chodzi o to, że niewykorzystane 2 dni lub nawet 1 dzień opieki nie przechodzą na następny rok (tym samym jeśli np. w bieżącym roku pracownik nie wykorzystał 2 dni na opiekę nad swoimi dziećmi, to w 2013 r. przysługiwać mu będą nadal 2 dni, a nie jakby się wydawało 4 dni). Teoretycznie można jednak zwiększyć wymiar urlopu – pracując np. na kilku etatach w różnych firmach. Przepisy nie zabraniają, aby pracownik skorzystał z 2 dni opieki u każdego swojego pracodawcy. Niektórzy pracodawcy zwiększają wymiar urlopu opiekuńczego, tak więc warto czasami zajrzeć do obowiązującego w naszej pracy regulaminu pracy.
Oczywiście bezwzględną przesłanką do skorzystania z urlopu jest wiek dziecka – do czasu ukończenia przez nie 14 roku życia. Przykładowo zatem jeśli posiadamy dwójkę dzieci, z których jedno ma 13 lat, a drugie 15 lat, to opieka przysługuje nam nadal (na to pierwsze dziecko).
W praktyce opieka jest wykorzystywana w okresie świątecznym, szczególnie Świąt Bożego Narodzenia, kiedy urlop wypoczynkowy został już wykorzystany, a zapracowani rodzice potrzebują chociaż tych 2 dni wolnego, aby załatwić wszystkie „świąteczne obowiązki”. Aby skorzystać z dobrodziejstwa opieki należy złożyć u swojego pracodawcy odpowiedni wniosek (pamiętajmy, że nie musi on być w żaden sposób uzasadniony czy poparty jakimikolwiek dowodami). Każdy zatem, kto nie wykorzystał jeszcze przysługujących mu dni urlopowych na opiekę nad dzieckiem ma jeszcze szansę na skorzystanie z takiej możliwości – do końca roku nie pozostało jednak dużo czasu.
