Obowiązek wskazania komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania unormowany jest w art. 78 ust. 4 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (dalej p.r.d.). Wezwany do wskazania kierującego pojazdem ma zasadniczo pięć możliwości:
1) wskazać siebie – jeżeli faktycznie prowadził pojazd,
2) przedstawić dowód, że nie jest ani właścicielem, ani posiadaczem pojazdu,
3) wskazać kto kierował lub używał pojazd,
4) nie wskazać komu powierzył pojazd do kierowania lub używania,
5) przedstawić dowód, że pojazd był użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.
Gdy właściciel lub posiadacz pojazdu nie wskaże komu powierzył pojazd do kierowania lub używania, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie określone art. 96 § 3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2013 r. poz. 482, z późn. zm.). Trybunał Konstytucyjny uznał w wyroku z dnia 12 marca 2014 r., iż w/w przepis nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Za opisany czyn grozi kara grzywny.
Swoje stanowisko Trybunał Konstytucyjny uzasadniał w ten sposób, że brak sankcji za naruszenie art. 78 ust. 4 p.r.d. skutkowałby nieuchronnie powszechnym ignorowaniem obowiązku wskazania komu właściciel/posiadacz powierzył samochód czy motocykl do używania w oznaczonym czasie. Przepis ten stałby się więc całkowicie martwy i zbędny. W konsekwencji system automatycznej kontroli prędkości pojazdów nie spełniłby zakładanego celu, jakim w ocenie Trybunału Konstytucyjnego jest stanowcza, prawna zachęta do przestrzegania ograniczeń prędkości i tym samym redukcja liczby poważnych wypadków drogowych oraz liczby ich ofiar na polskich drogach. Jednocześnie Trybunał podkreślał, że sankcja za naruszenie art. 78 ust. 4 p.r.d. w postaci grzywny jest najmniej uciążliwym środkiem prowadzącym do zapewnienia ochrony życia i zdrowia osób uczestniczących w ruchu drogowym w naszym kraju. Dodał także, że niewskazanie przez właściciela pojazdu osoby kierującej jest wykroczeniem odrębnym od wykroczenia drogowego i zgodnie z zasadami postępowania w sprawach o wykroczenia osoba obwiniona ma zapewnione wszelkie prawa postępowania przed sądem, w tym możliwości do obrony.
Zdania odrębne zgłosiło 3 sędziów. Do Trybunału wpłynął w początkach zeszłego roku wniosek Prokuratora Generalnego odnoszący się do tego 93 § 3 k.w. i częściowo powołujący się na inne artykuły konstytucji. Na razie pozostaje on nierozstrzygnięty.
Autor: Magdalena Nawrocka- aplikant adwokacki
