Zgodnie z treścią art. 18 KW, karami są:
- areszt;
- ograniczenie wolności;
- grzywna;
- nagana.
W praktyce ustawodawca w zdecydowanej większości wykroczeń wskazuje na karę grzywny. W ostatnim okresie ich działania (1999-2001) kara grzywny była przez nie orzekana w 92-94% (w pierwszych latach obowiązywania kodeksu wykroczeń – w 90-92%), kara aresztu bezwzględnego – w 0,1-0,03% (w latach 70. – 1,4-2%), aresztu z zawieszeniem jego wykonania – w 0-0,002% (na początku lat 70. – 0,3-0,6%), kara ograniczenia wolności – 0,5-1,4% (uprzednio – 1,8-3%), zaś nagana – w 2,5-3% (wcześniej – 2-2,5%).
Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni. Pamiętajmy, że wymierza się ją w dniach. Z kolei kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany:
- nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;
- jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne (polega to na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej w wymiarze od 20 do 40 godzin. W stosunku do osoby zatrudnionej organ orzekający, zamiast obowiązku takiej pracy może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez organ orzekający; w okresie odbywania kary ukarany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy);
- ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Wymierzając karę ograniczenia wolności, organ orzekający może zobowiązać ukaranego do:
- naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej wykroczeniem;
- przeproszenia pokrzywdzonego.
Jeżeli ukarany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności lub wykonania nałożonych na niego obowiązków, a także w przypadku gdy ukarany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary aresztu w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary aresztu przysługuje zażalenie.
Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wymierzono karę aresztu, orzeka się obok tej kary również grzywnę, chyba że orzeczenie grzywny nie byłoby celowe. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając czas jej trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące. Jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary aresztu, gdy:
- ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej albo uchyla się od jej wykonania, lub
- zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
Zarządzając wykonanie zastępczej kary aresztu sąd przyjmuje, że jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny grzywnie od 20 do 150 złotych – kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu.
