Katastrofa budowlana w ujęciu przepisów ustawy – Prawo budowlane

Definicja legalna katastrofy budowlanej

Zgodnie z przepisem art. 73 ust. 1 p.b. katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.
 

Według paragrafu drugiego nie jest katastrofą budowlaną:
 

• uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany;
• uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami;
• awaria instalacji.

Obowiązki związane z wystąpieniem katastrofy budowlanej

W związku z katastrofą należy przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Zgodnie z art. 74 p.b. postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej prowadzi właściwy organ nadzoru budowlanego.
 

W myśl art. 75 p.b. w razie katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub użytkowanym obiekcie budowlanym kierownik budowy (robót), właściciel, zarządca lub użytkownik jest obowiązany:
 

1. zorganizować doraźną pomoc poszkodowanym i przeciwdziałać rozszerzaniu się skutków katastrofy;
2. zabezpieczyć miejsce katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego;
3. niezwłocznie zawiadomić o katastrofie:

• właściwy organ,
• właściwego miejscowo prokuratora i Policję,
• inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego, jeżeli katastrofa nastąpiła w trakcie budowy,
• inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z mocy szczególnych przepisów.
   

W przypadku czynności mających na celu ratowanie życia lub zabezpieczenie przed rozszerzaniem się skutków katastrofy zabezpieczenie miejsca katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie postępowania wyjaśniającego nie gra pierwszorzędnej roli. Oznacza to, że osoba odpowiedzialna w pierwszej kolejności winna ratować życie ludzkie i nie dopuścić do rozszerzenia się skutków katastrofy a dopiero później, jeżeli jest taka możliwość – zająć się odpowiednim zabezpieczeniem dla celów postępowania wyjaśniającego. W tych przypadkach należy szczegółowo opisać stan po katastrofie oraz zmiany w nim wprowadzone, z oznaczeniem miejsc ich wprowadzenia na szkicach i, w miarę możliwości, na fotografiach.

Czynności organu nadzoru budowlanego

W myśl art. 76 p.b. organ nadzoru budowlanego, po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie budowlanej, jest obowiązany:
 

1. niezwłocznie powołać komisję w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia;
2. niezwłocznie zawiadomić o katastrofie budowlanej właściwy organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Organ nadzoru budowlanego, niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie, po pierwsze, winien powołać komisję w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia, po drugie zaś winien zawiadomić o katastrofie budowlanej właściwy organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Postępowanie prowadzone przez organy nadzoru budowlanego w warunkach katastrofy budowlanej ma charakter działania w stanie wyższej konieczności i przede wszystkim zmierza do wyjaśnienia przyczyn i okoliczności katastrofy budowlanej oraz ma na celu likwidację zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego, zdrowia i życia ludzkiego, a także możliwość wystąpienia ogromnych strat materialnych. Ten szczególny tryb postępowania, wynikający z okoliczności zaistnienia katastrofy budowlanej, ma pierwszeństwo przed ogólnymi zasadami postępowania administracyjnego (por. uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 25 października 2010 r., sygn. akt: II SA/Łd 531/10).
 

W skład komisji, o której mowa wyżej, wchodzą: przedstawiciel właściwego organu jako przewodniczący, przedstawiciele innych zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji rządowej, przedstawiciele samorządu terytorialnego, a także, w miarę potrzeby, rzeczoznawca budowlany lub inne osoby posiadające wymagane kwalifikacje zawodowe. Do udziału w czynnościach komisji mogą być wezwani:
 

1. inwestor, właściciel lub zarządca oraz użytkownik obiektu budowlanego;
2. projektant, przedstawiciel wykonawcy i producenta wyrobów budowlanych;
3. osoby odpowiedzialne za nadzór nad wykonywanymi robotami budowlanymi.
    

Organ nadzoru budowlanego może nakazać właścicielowi lub zarządcy, w drodze decyzji, zabezpieczenie miejsca katastrofy oraz obiektu budowlanego, który uległ katastrofie, uporządkowanie terenu lub wykonanie innych niezbędnych czynności i robót budowlanych. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu i może być ogłoszona ustnie. W razie niewykonania lub nadmiernej zwłoki w wykonaniu decyzji przez właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, organ zapewni jej wykonanie na koszt i ryzyko zobowiązanego.
 

W myśl art. 77 p.b. organ nadzoru budowlanego wyższego stopnia oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, mają możliwość przejęcia prowadzenia postępowania wyjaśniającego przyczyny i okoliczności powstania katastrofy budowlanej.
 

Po zakończeniu prac komisji właściwy organ niezwłocznie wydaje decyzję określającą zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego. Organ, o którym mowa, może zlecić na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego sporządzenie ekspertyzy, jeżeli jest to niezbędne do wydania decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy (por. art. 78 p.b.).
 

Inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego – po zakończeniu postępowania w związku z katastrofą budowlaną – jest obowiązany podjąć niezwłocznie działania niezbędne do usunięcia skutków katastrofy (por. art. 79 p.b.).

Podstawa prawna

Art. 1, art. 73, art. 74, art. 75, art. 76, art. 77, art. 78, art. 79 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity z 2013 r., poz. 1409 ze zm.).

Orzecznictwo

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 25 października 2010 r., sygn. akt: II SA/Łd 531/10 (tekst orzeczenia dostępny jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl).