Pojęcie ugody
Zgodnie z normą art. 917 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (dalej zwanej k.c.), przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 8 listopada 2013 roku (sygn. akt I ACa 1449/12), do samej istoty ugody należy rezygnacja przez stronę z części swoich żądań, a ustępstwa wzajemne stron należy pojmować bardzo szeroko i subiektywnie, a więc odnosić je nie do rzeczywistej, obiektywnie ustalonej treści stosunku prawnego, ale przekonania każdej ze stron co do wielkości i wagi poszczególnych roszczeń z niej wynikających. Przez ustępstwa te trzeba rozumieć jakiekolwiek umniejszenie uprawnień własnych strony lub zwiększenie uprawnień drugiej strony stosunku prawnego czy też jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska. Rodzaj i zakres wzajemnych ustępstw może być różny i – obiektywnie rzecz biorąc – nie muszą one być jednakowo ważne. Wzajemne ustępstwa nie muszą być również ekwiwalentne.
Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu
Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie powstałyby, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 28 czerwca 2013 roku (sygn. akt V ACa 89/13) oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 2 lipca 1997 roku (sygn. akt. I ACa 422/97), przepis art. 918 k.c. ogranicza możliwość uchylenia się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jedynie do tych okoliczności, o których mowa w tym przepisie, co oznacza, że ograniczono możliwość uchylenia się od skutków ugody zawartej pod wpływem błędu tylko do sytuacji, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a niedopuszczalne jest uchylenie się od skutków prawnych ugody, kiedy błąd dotyczy stanu rzeczy, który według treści ugody obie strony lub choćby jedna z nich uważała za sporny albo niepewny. Jednakże przepis art. 918 k.c., normując zagadnienie uchylenia się od skutków ugody zawartej pod wpływem błędu, nie zawiera żadnych postanowień co do tego, w jakim trybie oświadczenie o uchyleniu się powinno być złożone. Wobec tego przyjąć trzeba, że do uchylenia się od skutków ugody z powodu błędu co do stanu faktycznego na podstawie art. 918 k.c. zastosowanie mieć będzie przepis art. 88 § 1 i 2 k.c. Według uregulowania tego przepisu oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
Należy także podkreślić, że uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego w ugodzie może dotyczyć jedynie całości ugody, a nie wybranych niekorzystnych jej fragmentów (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 7 września 2005 roku, sygn. akt III APa 30/05).
Niedopuszczalność uchylenia się od skutków prawnych ugody
Odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego wskazują, kiedy możemy mieć do czynienia z niedopuszczalnością uchylenia się od skutków prawnych ugody. Zgodnie z treścią art. 918 § 2 k.c. nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
Podstawa prawna:
Art. 917, art. 918 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.
