Instytucja pozwu zbiorowego znalazła swoje uregulowanie w ustawie z dnia z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Warto już na wstępie zaznaczyć, że grupowe dochodzenie roszczeń nie wyklucza późniejszej możliwości indywidualnego wytoczenia powództwo wobec konkretnego podmiotu.
Art. 2 powyższego aktu prawnego stanowi, iż postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Ujednolicenie wysokości roszczeń może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby. W sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu. Tak naprawdę pozew zbiorowy można wnieść zarówno w sprawie natury pieniężnej, jak i niepieniężnej.
Jedną z podstawowych różnić pomiędzy wniesieniem pozwu przez jedną osobę, a pozwem grupowym jest to, że w tym drugim przypadku powództwo w postępowaniu grupowym wytacza zawsze reprezentant grupy. Reprezentantem grupy może być osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w zakresie przysługujących im uprawnień. Reprezentant grupy prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy. Pamiętajmy też, że w postępowaniu grupowym obowiązuje zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, chyba że powód jest adwokatem lub radcą prawnym. Jak podkreśla M. Sieradzka „Reprezentant grupy uzyskuje taki status dopiero wraz z powołaniem. Wszyscy członkowie grupy muszą zatem wyrazić zgodę na reprezentowanie ich przez daną osobę. Niezależnie od tego, na jakim etapie postępowania określona osoba przystąpiła do grupy, powinna złożyć oświadczenie o wyrażeniu zgody na reprezentanta grupy. Reprezentant grupy uzyskuje więc taki status dopiero z chwilą powołania przez członków grupy, którego treścią jest wyrażenie zgody przez wszystkich członków (może ono nastąpić przed wszczęciem postępowania przez osoby wnoszące pozew zbiorowy lub też w trakcie trwania postępowania w oświadczeniu o przystąpieniu do grupy).”
Pozew zbiorowy powinien przede wszystkim czynić zadość warunkom określonym w Kodeksie postępowania cywilnego, musi zatem zawierać:
- dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
- przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.
- wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym;
- wskazanie okoliczności, sprawy, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, a w przypadku roszczeń pieniężnych także zasad ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup;
- w przypadku roszczeń pieniężnych określenie wysokości roszczenia każdego z członków grupy lub podgrup;
- oświadczenie powoda o tym, że działa on w charakterze reprezentanta grupy.
Dodatkowo omawiany pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:
- wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
- dokonanie oględzin;
- polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
- zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.
Pamiętajmy, aby do pozwu należy dołączyć oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika.
Koszty związane ze złożeniem pozwu zbiorowego składają się z opłaty za pismo w wysokości 2% wartości przedmiotu sporu (przy indywidualnym pozwie opłata wynosi 5% tej wartości), wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości do 20% wartości roszczeń, a także kaucji na zabezpieczenie kosztów postępowania pozwanego – do 20% wartości roszczeń.
