Zgodnie z treścią art. 128 i 129 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.
Obowiązek alimentacyjny może polegać nie tylko na łożeniu pieniędzy na rzecz określonej osoby, ale także na jej wychowywaniu, czy dostarczaniu środków potrzebnych do życia jak np. leków, jedzenia, ubrań. Niezależnie od tego w jakiej formie przejawia się powyższy obowiązek, pamiętajmy, że w niektórych sytuacjach może on po prostu wygasnąć.
Taka sytuacja następuje przede wszystkim, gdy odpadną przesłanki uzasadniające powstanie obowiązku alimentacyjnego. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Jeżeli zatem uprawniony do alimentów będzie w stanie samodzielnie egzystować, to obowiązek świadczenia na jego rzecz nie będzie miał po prostu racji bytu. Taki sam skutek pojawi się, gdy zobowiązany nie będzie w stanie dostarczać środków utrzymania zobowiązanemu, np. wtedy gdy nie posiada środków potrzebnych na własne utrzymanie (wskutek utraty pracy, choroby, pojawienia się innych koniecznych wydatków).
Dodatkowo warto wiedzieć, że w stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny. Oczywiście w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Pamiętajmy też, że obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego. Tym samym śmierć zobowiązanego do świadczeń alimentacyjnych skutecznie powoduje wygaśniecie takiego zobowiązania (należy ono bowiem do zobowiązań natury osobistej, a te jak wiadomo nigdy nie wchodzą w skład masy spadkowej po zmarłym). Z drugiej strony Sąd Najwyższy podkreśla, że raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i które zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym (por. wyrok SN z 15.07.1965 r. sygn. akt III CO 36/65).
Zgodnie z art. 137 KRiO, roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech. Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.
Na zakończenie warto wiedzieć, że każda osoba dostarczająca drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić. Roszczenie przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawnia się z upływem lat trzech. Powyższy art. 140 § 1 KRiO nie daje przy tym podstawy do skierowania roszczenia regresowego przez osobę zobowiązaną do alimentacji w bliższej kolejności przeciwko osobie zobowiązanej w kolejności dalszej.
