Tak naprawdę środkiem kontrolnym nad działaniami komornika nie jest zażalenie, lecz skarga uregulowana w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z treścią art. 767 KPC, na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Do rozpoznania skargi na czynności komornika właściwy jest sąd, przy którym działa komornik. Jeżeli do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznaje sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad. Skargę może złożyć strona lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności lub zaniechanie komornika naruszone bądź zagrożone. Skarga na czynność komornika powinna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz określać zaskarżoną czynność lub czynność, której zaniechano, jak również wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności wraz z uzasadnieniem.
Pamiętajmy, że skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia – od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności. Skargę na zaniechanie przez komornika czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym czynność powinna być dokonana. Odpis skargi sąd przesyła komornikowi, który w terminie trzech dni na piśmie sporządza uzasadnienie dokonania zaskarżonej czynności lub przyczyn jej zaniechania oraz przekazuje je wraz z aktami sprawy do sądu, do którego skargę wniesiono, chyba że skargę w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy. Skarga na czynności komornika nie jest jednak czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wadliwe wyegzekwowanie świadczenia.
Omawiana instytucja nie jest także środkiem, z którego dłużnik może korzystać w każdej sytuacji. Takie stanowisko zajął ostatnio Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 22 maja 2013 r. (sygn. akt III CZP 28/13 oraz sygn. akt III CZP 19/13) zauważył, że na postanowienie oddalające skargę na czynność komornika, polegającą na oddaleniu wniosku o sporządzenie dodatkowego opisu i oszacowania (art. 951 KPC) zażalenie nie przysługuje. Zgodnie z treścią powołanego przez SN przepisu, jeżeli w stanie nieruchomości pomiędzy sporządzeniem opisu i oszacowania a terminem licytacyjnym zajdą istotne zmiany, na wniosek wierzyciela lub dłużnika może nastąpić dodatkowy opis i oszacowanie. Sprawa powstała na skutek wniesienia pytania prawnego przez jeden z polskich sądów okręgowych. Sąd ten chciał wiedzieć czy dopuszczalne jest zażalenie na postanowienie sądu I instancji oddalające skargę na czynność komornika polegającą na wydaniu postanowienia o oddaleniu wniosku dłużnika lub wierzyciela o dokonanie dodatkowego opisu i oszacowania nieruchomości w trybie art. 951 KPC? Jak wynika z powyższego, takie zażalenie nie jest możliwe na gruncie obecnie obowiązujących przepisów procedury cywilnej.
