Nie każdy pracownik zdaje sobie sprawę, że brak porozumienia z kolegami przy realizacji obowiązków może być teoretycznie podstawą do rozwiązania stosunku pracy. Wszystko przez art. 100 §1 i 2 pkt 6 KP, który stanowi, że pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Pojęcie zasad współżycia społecznego jest tak naprawdę terminem nieostrym, a zatem trudno zakwalifikować konkretne zachowania do tej kategorii. Wszystko tak naprawdę będzie zależało od tego w jakiej branży pracujemy i jakie reguły obowiązują pomiędzy współpracownikami. Z pewnością publiczne obrażanie innych pracowników w pracy, używanie słów powszechnie uważanych za obelżywe czy wdawanie się w bójkę nie będzie zgodne z takimi zasadami i może stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy.
Wynikający z art. 100 § 2 pkt 6 KP obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy obejmuje również powstrzymywanie się poza miejscem i czasem pracy od takich zachowań, które wywołują lub potęgują wzajemnie negatywny stosunek współpracowników i konflikty w środowisku pracy na tle przynależności do różnych działających u pracodawcy organizacji związkowych (por. wyrok SN z 9.07.2008 r. sygn. akt I PK 2/08). Widać zatem, że obmawianie kolegów z pracy czy nawet samego pracodawcy nawet poza naszymi etatowymi godzinami nie jest dozwolone. Zgodnie z treścią art. 52 §1 pkt 1 KP, Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Jeżeli podstawowe obowiązki pracownicze zostaną naruszone, ale nie w sposób ciężki, to stosunek pracy również może zostać rozwiązany ale już za wypowiedzeniem. Nie mniej jednak zagrożenie utratą pracy istnieje, ponieważ naruszenie zasad współżycia społecznego panujących w danej firmie jest naruszeniem obowiązków pracowniczych (zgodnie z zapisami KP). To czy w ogóle dojdzie do rozwiązania stosunku pracy na tej podstawie i w jakim trybie zależy tak naprawdę od rodzaju popełnionego naruszenia i postawy sprawcy.
Z drugiej strony obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego ciąży także na pracodawcy, potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2009 r. (sygn. akt II PK 114/09), zgodnie z którym w sprawach dotyczących zasadności rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć, czy pracodawca naruszył podstawowy obowiązek (obowiązki) wobec pracownika, a dopiero pozytywna odpowiedź na to pytanie aktualizuje konieczność rozważenia, czy naruszenie pracodawcy miało charakter ciężki. Pracodawcy nie wolno naruszać godności przysługującej pracownikowi jako jednostce ludzkiej bez względu na to, czy pracownik odczuwa zachowanie pracodawcy jako krzywdę i przeciwko niej protestuje, czy też godzi się na złe traktowanie. W związku z tym, dla stwierdzenia naruszenia godności wystarczy, jeśli w obiektywnej ocenie społecznej (ocenie rozsądnych osób trzecich) określone zachowanie danej osoby (podmiotu) narusza wartość innego człowieka. Jakkolwiek dla oceny, że doszło do naruszenia godności pracownika (art. 111 KP) nie ma znaczenia to, czy on sam potraktował określone zachowanie osoby reprezentującej pracodawcę (np. wypowiedzi) jako godzące w jego wartość, to reakcja pracownika na takie zachowanie może mieć znaczenie w procesie oceny, czy naruszenie godności obiektywnie wystąpiło. Skoro ustawodawca nakłada na pracodawcę obowiązek wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego (art. 94 pkt 10 KP), to nie można przyjąć, że od przestrzegania tych zasad zwolniony jest sam pracodawca (osoby działające w jego imieniu). W rezultacie należy dojść do wniosku, że do podstawowych obowiązków pracodawcy w rozumieniu art. 55 § 11 KP należy również obowiązek przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego (art. 100 § 2 pkt 6 KP).
Pamiętajmy jednocześnie, że pracodawca może poinformować pracownika o jego obowiązkach w zakresie przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego przez zapoznanie go na piśmie z obowiązującymi zasadami etyki. Odmowa podpisania przez pracownika takiego pisma nie stanowi naruszenia obowiązku pracowniczego. Warto więc pamiętać o przestrzeganiu zasad współżycia społecznego w pracy, a wcześniej poprosić pracodawcę lub członków załogi o wyjaśnienie podstawowych zasad pracowniczej etykiety, tak aby nie popełnić nie tylko gafy ale i nie stracić pracy.
