Zatrudnionych jest zaledwie 24,2% Polek w wieku 55-64 lata, czyli dwa razy mniej niż mężczyzn tej samej grupie wiekowej (45,3%). To również prawie trzy razy mniej niż liczba zatrudnionych w tym wieku kobiet w Szwecji, gdzie wskaźnik ten jest najwyższy w Europie (66,2%).
Pani Izabela jest z wykształcenia farmaceutką. Od 6 lat nie ma stałej pracy. Do emerytury pozostały jej niecałe 3 lata. Aby zwiększyć swoją atrakcyjność na rynku pracy założyła własną działalność gospodarczą i ukończyła kilka kursów i szkoleń, które pogłębiły jej wiedzę zawodową. Wszystko na nic. Kiedy zorientowała się, że potencjalnych pracodawców odstrasza jej data urodzenia, przestała wpisywać ją do CV. Szybko zgłosiła się firma, na której ogłoszenie pani Izabela odpowiedziała kilka dni wcześniej. Spełniała wszystkie wymagania. "Osoba, która zadzwoniła do mnie umówić się na spotkanie zapytała jednak o mój wiek. Powiedziałam ile mam lat – zgodnie z prawdą, na co usłyszałam, że na to stanowisko poszukują osoby młodej i atrakcyjnej, ponieważ będzie miała do czynienia z klientami. Podobnych sytuacji przez ostatnich 6 lat miałam więcej. Codziennie zadaję sobie pytania: Jak mam dożyć do emerytury? Jak mam dożyć do końca swoich dni?” – mówi Pani Izabela.
Polska należy do tych krajów Unii Europejskiej, w których różnica w stopie zatrudnienia pomiędzy mężczyznami i kobietami sukcesywnie się zwiększa. Kobiety nadal stanowią niewielki odsetek członków zarządów największych firm. Zarabiają przeciętnie o 15% mniej niż mężczyźni na tych samych stanowiskach (Kobiety i mężczyźni na rynku pracy, GUS, Warszawa 2012). Gorsza sytuacja kobiet na rynku pracy wynika m.in. z tego, że kobiety rodzą dzieci, a następnie zajmują się ich wychowaniem, co sprawia, że są zmuszone zrezygnować z aktywności zawodowej. Powrót matek na rynek pracy nadal jest bardzo trudny. Kobiety w wieku 50+ znacznie częściej niż mężczyźni zajmują się opieką nad chorymi członkami rodzin. W oczywisty sposób zaniża to aktywność zawodową tej grupy. Kobietom nie sprzyjają także słabo rozwinięte i rozpowszechnione elastyczne formy zatrudnienia czy telepracy oraz nadal niewielka oferta usług opiekuńczych nad dziećmi i osobami starszymi, które odciążałyby kobiety. Polska pod względem liczby 4-latków w przedszkolach znajduje się na ostatnim miejscu w Europie. Do przedszkoli uczęszcza zaledwie 35% dzieci w wieku 4 lat, podczas gdy we Włoszech czy w Belgii – prawie 100%.
Do trudnej sytuacji kobiet 45/50+ na rynku pracy przyczyniają się także stereotypy i uprzedzenia funkcjonujące wśród pracodawców na temat starszych pracownic. Taka postawa powoduje, że kobiety w tym wieku po utracie pracy – niezależnie od posiadanego wykształcenia, umiejętności, kwalifikacji zawodowych – mają ogromne problemy ze znalezieniem nowego zatrudnienia. Długotrwałe poszukiwanie pracy często kończy się podjęciem zatrudnienia w tzw. szarej strefie: bez umowy i bez ubezpieczenia.
Jakie zatem działania należy podjąć w celu zwiększenia aktywności zawodowej kobiet 50+? Przełamując funkcjonujące wśród wielu pracodawców krzywdzące starsze pracownice stereotypy, należy zwrócić uwagę na korzyści płynące z zatrudniania pań w wieku 45/50+. Kobiety w tym wieku posiadają bowiem rozwinięte umiejętność kierowania kilkoma projektami, inteligencję emocjonalną oraz umiejętność budowania relacji z ludźmi. Do uwolnienia potencjału znajdującego się w dojrzałych kobietach przyczynić się może również umiejętne zarządzanie wiekiem w miejscu pracy. Wśród polskich przedsiębiorców jest to w dalszym ciągu temat mało znany. Opracowane w ramach projektu „Z wiekiem na plus – szkolenia dla przedsiębiorstw” realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości „Wstępne standardy zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach” stanowią kompendium wiedzy na temat rozwiązań, które sprawdziły się w wielu krajach europejskich i mogą przynieść korzyści także polskim przedsiębiorstwom.
Niezwykle ważną kwestią jest również psychologiczne wzmacnianie kobiet – podnoszenie ich wiary we własne możliwości, zwiększenie odporności na stres, poprawa swojego wizerunku itp. Aby zwiększyć szanse kobiet 45/50+ należy je oswoić z myślą, że w obecnej sytuacji przepracowanie całego życia na jednym stanowisku nie jest możliwe, a zatem muszą być przygotowane do zmian i radzenia sobie na współczesnym rynku pracy. Przede wszystkim jednak musimy sobie uświadomić fakt, że Polski nie stać na marnowanie ogromnego potencjału – społecznego i zawodowego – starszych pracowników/pracownic.
Wstępne standardy oraz inne materiały związane z zarządzaniem wiekiem znajdują się na stronie internetowej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pod adresem http://pokl.parp.gov.pl/index/more/961 lub na stronie projektu „Z wiekiem na plus – szkolenia dla przedsiębiorstw” www.zarzadzaniewiekiem.pl.
