Uzgodniony w ramach grupy międzyresortowej projekt Ministerstwa Gospodarki zmian Kodeksu pracy i ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy zawiera propozycje zmian dotyczących wszystkich pracodawców, zmiany dotyczącej pracodawcy, który zatrudnia mniej niż 10 pracowników i pracodawcy będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej oraz zmiany dotyczące tylko pracodawcy będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności.
Odnosząc się do pierwszej wymienionej propozycji – zmian dotyczących wszystkich pracodawców – chodzi m.in. o wprowadzenie doktryny stanowiącej, że to wola stron powinna w pierwszej kolejności decydować o tym, czy w danym przypadku mamy do czynienia z umową o pracę, z umową cywilnoprawną, czy tez świadczeniem usług w ramach działalności gospodarczej. Zaproponowano także ograniczenie z 33 do 14 dni wypłacania przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby pracownika oraz przyznanie prawa do odprawy pośmiertnej także w sytuacji, gdy śmierć następuje w czasie pierwszych trzech miesięcy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu zatrudnienia. Ponadto w przypadku zmian dotyczących wszystkich pracodawców planuje się wprowadzenie zmiany stanowiącej, iż wniesienie powództwa, o którym mowa w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy powinno mieć miejsce tylko w przypadku, gdy umowa łącząca strony wbrew woli strony – nie jest umową o pracę i osoba zainteresowana wyraża zgodę na wniesienie powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy. Zgodnie z art. art. 10 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIP do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy m.in. „prawo do wnoszenia powództw za zgodą osoby zainteresowanej – uczestnictwo przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy”, co oznacza, że PIP ma prawo wnoszenia bez zgody zainteresowanej osoby powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy.
W przypadku zmian dotyczących pracodawcy zatrudniającego mniej niż 10 pracowników i pracodawcy będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej zaproponowano zniesienie obowiązku stosowania niektórych przepisów Kodeksu pracy. Przepisy te stanowią m.in. o obowiązku powiadamiania związków zawodowych o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę, możliwości przywrócenia stosunku pracy przez sąd po rozwiązaniu umowy o pracę (możliwe zostaje jedynie odszkodowanie), konieczności zasięgnięcia przez pracodawcę opinii związku zawodowego odnośnie rozwiązania umowy o pracę, wygasania umowy o pracę w przypadku tymczasowego aresztowania pracownika, zniesienie możliwości powrotu pracownika do pracy po okresie bezpłatnego urlopu – z woli pracownika oraz obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania i stosowania układów zbiorowych pracy. W projekcie umieszczono wprowadzenie obowiązku wypłaty z góry za wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umowy o prace oraz wypłaty odszkodowania w przypadku rozwiązania umowy o pracę – wysokość tego odszkodowania określono w zależności od rodzaju umowy o pracę i trybu jej rozwiązania. Ponadto w projekcie założono wprowadzenie możliwości wypowiedzenia umowy o prace pracownikowi, który znajduje się w okresie przedemerytalnym. W takiej sytuacji pracownikowi przysługiwałoby odszkodowanie w kwocie zależnej od jego stażu pracy u danego pracodawcy:
- jednomiesięczne wynagrodzenie za każdy rok pracy,
- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeśli był zatrudniony dłużej niż 5 lat,
- dziewięciomiesięczne wynagrodzenie, jeśli był zatrudniony dłużej niż 10 lat,
- dwunastomiesięczne wynagrodzenie, jeśli był zatrudniony dłużej niż 15 lat.
Natomiast zmiany dotyczące tylko pracodawcy będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej odnoszą się do zniesienia obowiązków stosowania niektórych przepisów Kodeksu pracy w stosunku do tych właśnie osób. Wymienione zostały przepisy regulujące limity godzin nadliczbowych, regulujących tworzenie planów urlopów oraz przepisów o powrocie pracownika z urlopu wychowawczego. Nowelizacja dotycząca tej grupy pracodawców wprowadza także możliwości wypowiedzenia umowy o prace pracownicom w ciąży i na urlopach macierzyńskich, które zatrudnione są na czas nieokreślony u osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej z jednoczesnym uprawnieniem do otrzymania odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas do dnia porodu oraz za czas do końca urlopu macierzyńskiego – nie mniej jednak niż za 3 miesiące.
