Zgodnie z treścią art. 23 Kodeksu cywilnego, do dóbr osobistych zaliczamy zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, prawo do życia w rodzinie oraz związanego z nim utrzymywania więzi osobistych i emocjonalnych z członkami rodziny, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską, pozostającą pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Z ochrony przewidzianej dla dóbr osobistych korzysta także tajemnica rozmów, tożsamość uczestniczących w niej osób, ich numery telefoniczne, adresy poczty elektronicznej, a także informacje o samym fakcie prowadzenia rozmowy, czasie jej trwania, próbach połączenia oraz treści przekazu.
Konsekwencje naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego zostały określone w art. 24 KC – ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym. Jak podkreślił sąd apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I ACa 1584/12), po myśli art. 24 KC nie każde naruszenie dóbr osobistych stanowi podstawę do udzielenia cywilnoprawnej ochrony. Ochrona taka może być pokrzywdzonemu przyznana jedynie wówczas, gdy naruszenie dóbr osobistych ma charakter bezprawny. Pojęcie bezprawności oznacza ujemną ocenę zachowania się opartą na sprzeczności tego zachowania z szeroko pojętym porządkiem prawnym, a więc na sprzeczności z obowiązującymi przepisami ustawy bądź regułami wynikającymi z zasad współżycia społecznego. Bezprawność stanowi kwalifikację przedmiotową czynu, ujmuje zachowanie jako obiektywnie nieprawidłowe, abstrahując przy tym od elementu zawinienia. Przy ustaleniu bezprawności rozważeniu podlega stosunek, w jakim pozostaje dane zachowanie względem obowiązujących reguł postępowania.
Decydując się na skierowanie sprawy do sądu, pamiętajmy, aby pozew o ochronę dóbr osobistych został wniesiony do sądu pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania (jeżeli pozwany jest osobą fizyczną) lub według miejsca jego siedziby (jeżeli pozwany jest osobą prawną). Zgodnie z art. 17 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego, sądem właściwym w sprawach naruszenia dóbr osobistych są sądy okręgowe. Nie ma przy tym znaczenia fakt dochodzenia wraz z nimi roszczeń majątkowych. Przedmiotowy pozew musi zostać należycie opłacony – na chwilę obecną koszt wniesienia takiego pisma jest stały i wynosi 600 zł. Powód ma jednak możliwość wnioskowania o zwolnienie od kosztów sądowych – musi w tym celu wykazać niemożność ich poniesienia poprzez dołączenie do pozwu wniosku o zwolnienie wraz z prawidłowo wypełnionym formularzem dotyczącym stanu majątkowego powoda.
Lista dóbr osobistych nie jest zamknięta, oznacza to, że Kodeks cywilny zawiera jedynie przykłady chronionych dóbr każdego człowieka. Ciekawostką w tej materii może być fakt, iż uprawnienie do godnych warunków odbywania kary w zakładach karnych jest również zaliczane do dóbr osobistych (może być zatem skutecznie chronione). Wskazane godne warunki obejmują również zapewnienie prywatności i intymności, m.in. związanych z potrzebami fizjologicznymi. Niemniej nie przewidują one zapewnienia samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toalety ani ich oddzielenia murem od pozostałej części celi.
