Kto może otrzymać lokal socjalny?
Prawo do lokalu socjalnego w pierwszej kolejności przysługuje osobie, która uzyskała je w wyniku wyroku sądowego orzekającego o eksmisji. Należy bowiem pamiętać, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Co ważne, obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Jeżeli w wyroku orzeczono o uprawnieniu do otrzymania takiego lokalu, dla dwóch lub więcej osób, gmina jest obowiązana zapewnić im co najmniej jeden lokal socjalny. Warto mieć także na uwadze, że sąd musi orzec o prawie do takiego lokalu, w przypadku, gdy eksmisja dotyczy kobiety w ciąży, małoletniego, niepełnosprawnego lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, obłożnie chorych, emerytów i rencistów uprawnionych do świadczeń z opieki społecznej, bezrobotnych oraz osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały. Jeżeli jednak wyżej wymienione osoby mogą zamieszkiwać w innym lokalu niż dotychczas używany, wówczas lokal socjalny im nie przysługuje. Co istotne, przepisu tego nie stosuje się w przypadku osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego. Należy pamiętać, że sąd nie ma obowiązku orzekania o przyznaniu lokalu socjalnego w sytuacji, gdy eksmisję orzeczono z powodu stosowania przemocy w rodzinie lub wykraczania w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu. Ponadto o lokal socjalny może starać się osoba, która nie posiada tytułu prawnego do lokalu, a jej dochód nie przekracza kwoty określonej w uchwale rady gminy.
Lokal socjalny i warunki jego otrzymania
Warto wiedzieć, że lokalem socjalnym jest lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego – 10 m2. Taki lokal może mieć jednak obniżony standard, np. łazienka może znajdować się na korytarzu. Zasady wynajmowania lokali socjalnych reguluje uchwala rada gminy, która w szczególności powinna określać:
– wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub w podnajem lokalu socjalnego, oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą zastosowanie obniżek czynszu,
– warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy,
– kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego,
– warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach,
– tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali socjalnych oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej.
Umowa najmu lokalu socjalnego
Umowę najmu lokalu socjalnego zawiera się na czas oznaczony. Co do zasady umowa może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy. W szczególnie usprawiedliwionych okolicznościach lokal socjalny może zostać przyznany osobie samowolnie zajmującej lokal, wobec której sąd nakazał jego opróżnienie. Po upływie czasu oznaczonego w umowie najmu lokalu socjalnego można przedłużyć ją na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji uzasadniającej zawarcie takiej umowy. W razie wzrostu dochodów gospodarstwa domowego najemcy, ponad wysokość określoną w uchwale rady gminy uzasadniającej oddanie w najem lokalu socjalnego, najemca zobowiązany jest uiszczać comiesięczne odszkodowanie. Odszkodowanie odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu i musi być płacone od dnia ustania najmu do czasu opróżnienia takiego. Wysokość czynszu za 1m2 powierzchni użytkowej lokalu ustalana jest przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta na podstawie odpowiedniej uchwały rady gminy. Trzeba jednak pamiętać, że stawka ta nie może być wyższa, niż połowa najniższej stawki czynszu obowiązującej w gminnym zasobie mieszkaniowym. Gmina może wypowiedzieć najem lokalu socjalnego bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli najemca uzyskał tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.
