Spis treści
Wprowadzenie
Warto w tym miejscu nadmienić, że kwestie związane ze sprzedażą rzeczy ruchomych osobom fizycznym, które nabywają te rzeczy w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą przechodzą właśnie pewną transformację prawną. Aktualna ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1176 ze zm.) zostanie zastąpiona ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 2014 r., poz. 827). Nowe przepisy wejdą w życie już 25 grudnia 2014 r. Biorąc pod uwagę powyższe, w ramach niniejszych rozważań zaprezentowane zostaną postanowienia pochodzące z aktualnej ustawy (tj. tej, która obowiązuje do momentu zakończenia vacatio legis ustawy o prawach konsumenta. Jak już wskazano wyżej – nowa ustawa obowiązuje od 25 grudnia 2014 r.
Procedura doprowadzenia towaru konsumpcyjnego do stanu zgodnego z umową
- Nabycie towaru konsumpcyjnego przez konsumenta
Aktualną ustawę stosuje się do dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą (towar konsumpcyjny). Jeżeli zatem osoba fizyczna nabywa parę trzewików w celach prywatnych, to jest to stan faktyczny objęty hipotezą normy.
Warunek odpowiedzialności – towar konsumpcyjny niezgodny z umową
Sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. W przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania (art. 4 ust 1 ustawy). Należy w tym miejscu zaakcentować, że przez niezgodność towaru konsumpcyjnego, jakim jest obuwie, z umową sprzedaży konsumenckiej należy rozumieć stan nieodpowiadający cechom tegoż obuwia, które to cechy skłoniły konsumenta do zakupu (zawarcia umowy). Jeżeli omawiane buty zostały przykładowo zakupione ze względu na ich walor estetyczny w postaci wysokiej jakości skóry o szczególnym kolorze, to odbarwienie się tejże skóry stanowi niezgodność towaru z umową. Podobnie niezgodnością z umową obuwia przeznaczonego do używania w trudnym terenie (np. tzw. „trapery”) będzie jego przemakalność wówczas, gdy sprzedawca zapewnił kupującego o nieprzemakalności tegoż obuwia.
Niezgodnością towaru z umową w każdym przypadku będzie pękanie cholewki, pękanie podeszwy czy odklejanie się obcasa, gdyż nie pozwala to na używanie każdego obuwia w ogóle, zatem koliduje z generalnym celem zakupu i używania obuwia. W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru (art. 4 ust. 2 ustawy). W przypadkach nieobjętych art. 4 ust. 2 ustawy domniemywa się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela. W szczególności uwzględnia się zapewnienia wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować (por. art. 4 ust 3 ustawy). Tutaj warto podnieść, iż bolączką sprzedawców jest niewłaściwe informowanie klientów o możliwym sposobie używania danego obuwia. Problem powstaje wówczas, gdy klient podejmuje próbę wykorzystania butów w sposób, w jaki buty te nie powinny być wykorzystywane, co skutkuje powstaniem uszkodzeń, za które sprzedawca nie ma zamiaru ponosić odpowiedzialności. A należy wskazać, iż taką odpowiedzialność ponieść powinien, jeśli wykaże się, że sprzedawca ten nie dopełnił obowiązku należytego poinformowania konsumenta o właściwościach obuwia. Na równi z zapewnieniem producenta traktuje się zapewnienie osoby, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, oraz osoby, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego (art. 4 ust. 4 ustawy). Sprzedawca nie jest związany zapewnieniem, o którym mowa, jeżeli wykazał, że zapewnienia tego nie znał ani, oceniając rozsądnie, znać nie mógł, albo że nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy, albo też że jego treść sprostowano przed zawarciem umowy (por. art. 5 ustawy). Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego (art. 7 ustawy). Sprzedawcy obuwia nie tak rzadko wskazują w lokalu przedsiębiorstwa, że „towar uszkodzony nie podlega zwrotowi” albo, ze „towar z promocji nie podlega zwrotowi” próbując bezprawnie przerzucić odpowiedzialność za wady towaru na klienta. Otóż należy podnieść, że postanowienia dotyczące odpowiedzialności sprzedawcy wobec konsumenta za wady sprzedawanego towaru konsumpcyjnego stanowią przykład przepisów prawa bezwzględnie obowiązującego. Oznacza to, że nie można wyłączyć omawianej odpowiedzialności sprzedawcy w żaden sposób. Towar sprzedawany, jako uszkodzony, będzie objęty odpowiedzialnością sprzedawcy w zakresie, w jakim towar ten nie jest uszkodzony. Towar sprzedawany w tzw. promocji (po niższej cenie) jest towarem pełnowartościowym i podlega postanowieniom ustawy odnośnie ewentualnej naprawy, wymiany na nowy i odstąpienia od umowy (zwrotu gotówki). Jeśli więc konsument nabywa parę butów jako uszkodzoną dlatego, że lewy but ma uszkodzony mechanicznie obcas to nie wyłącza taki stan odpowiedzialności sprzedawcy za (np.) odbarwienie się skóry albo pękanie cholewki w miejscach dziurek sznurowania czy nawet za fakt odklejenia się obcasa w prawym bucie.
Żądania kupującego
Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia (art. 8 ust. 1 ustawy). Jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione (por. art. 8 ust. 3 ustawy). Jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w art. 8 ust. 1 ustawy, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Od umowy nie może kupujący odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia (por. art. 8 ust. 4 ustawy). Wydaje się, że konieczność dojazdu przez kupującego do najbliższej siedziby sprzedawcy celem dochodzenia swych roszczeń z odległej miejscowości winna być uznana za znaczną niedogodność w szczególności wówczas, gdy koszt dojazdu przekracza wartość zakupionego towaru.
Istotność wady należy oceniać zawsze ad casum. Od okoliczności właściwych danemu przypadkowi będzie zależeć, czy wada obuwia może być uznana za istotną. Z pewnością do istotnych zaliczyć trzeba te wady, które uniemożliwiają używanie obuwia w ogóle. Z drugiej jednak strony, w przypadku obuwia wizytowego (eleganckiego) bardzo istotny jest sam wygląd. Trudno wymagać od posiadacza eleganckich półbutów aby je nosił w sytuacji, gdy – co prawda – nadają się one do noszenia, ale łuszczący się lakier którym zostały polakierowane wyklucza używanie ich podczas uroczystych spotkań.
Terminy
Kupujący traci uprawnienia przewidziane w art. 8 ustawy, jeżeli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem (por. art. 9 ust. 1 ustawy). Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku (art. 10 ust. 1 ustawy). Roszczenia kupującego określone w art. 8 ustawy przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu określonego w art. 10 ust. 1 ustawy. W takim samym terminie wygasa uprawnienie do odstąpienia od umowy (por. art. 10 ust. 2 ustawy). Zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące, rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy (art. 10 ust. 3 ustawy). Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego (art. 10 ust. 4 ustawy).
Roszczenia z tytułu gwarancji a roszczenia z tytułu niezgodności towaru z umową
Tytułem zakończenia należy dodać, że omówione powyżej uprawnienia konsumenta wynikają z ustawy. Są zatem niezależne od ustaleń między sprzedawcą a konsumentem. Oznacza to, że ustalenia gwarancyjne, których dowodem jest wydanie przez sprzedawcę karty gwarancyjnej produktu, są całkowicie niezależne. W takim przypadku w gestii konsumenta leży podjęcie decyzji co do tego, czy pragnie pociągnąć sprzedawcę do odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, czy też na podstawie uprawnień gwarancyjnych.
Podstawa prawna
Art. 1, art. 4, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9, art. 10 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1176 ze zm.)
