Umowa przedwstępna stanowi więc swego rodzaju gwarancję zawarcia przyrzeczonej umowy. Jest stosowana zazwyczaj w sytuacjach, w których obie strony wprawdzie są zainteresowane zawarciem zamierzonej umowy (np. sprzedaży nieruchomości czy najmu mieszkania) lecz z różnych przyczyn nie mają możliwości jej natychmiastowego zawarcia. Zagadnienia związane z umową przedwstępną reguluje Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r., Nr 16, poz. 93 ze zm.).Przy zawieraniu umowy przedwstępnej należy pamiętać o tym, żeby jej treść zawierała istotne postanowienia, jakie ma zawierać umowa przyrzeczona. W przypadku np. umowy sprzedaży będzie to określenie przedmiotu sprzedaży i ustalenia co do ceny. Nie trzeba koniecznie wskazywać dokładnej ceny a wystarczy ograniczyć się do wskazania podstaw do jej ustalenia. Jest to bardzo ważne, gdyż brak ustaleń co do ceny lub podstaw jej ustalenia spowoduje w tym przypadku nieważność umowy przedwstępnej. Umowa przedwstępna powinna określać termin zawarcia umowy przyrzeczonej.
Termin ten powinien zostać oznaczony możliwie najdokładniej, najlepiej przez wskazanie konkretnej daty lub przedziału czasowego zakończonego określoną datą. Jeżeli termin ten nie zostanie oznaczony w umowie przedwstępnej, umowa przyrzeczona powinna być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania jej zawarcia. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Niewyznaczenie terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej powoduje, że nie można żądać zawarcia umowy przyrzeczonej. Strony mogą zawrzeć umowę przedwstępną w dowolnej formie.
Na przykład dla zawarcia umowy ostatecznej sprzedaży nieruchomości przewidziana jest forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Z kolei dla umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości taki rygor już nie obowiązuje i można ją zawrzeć zarówno w zwykłej formie pisemnej, jak i formie aktu notarialnego. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w zależności od tego, czy umowa przedwstępna zostanie zawarta w tej samej formie, co umowa przyrzeczona czy też w innej formie, prawo przewiduje różne skutki prawne. Forma umowy przedwstępnej odgrywa bowiem duże znaczenie wówczas, gdy jedna ze stron uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej. W takiej sytuacji druga strona może domagać się naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie takiej umowy. Prawo żądania naprawienia szkody przysługuje niezależnie od formy, w jakiej zostanie zawarta umowa przedwstępna. W przypadku zaś, gdy umowa przedwstępna zawarta zostanie w takiej formie, jaka jest przewidziana dla ważności umowy przyrzeczonej, druga strona może także dochodzić sądownie zawarcia umowy przyrzeczonej. Wyrok uwzględniający żądanie stwierdza zawarcie umowy przyrzeczonej i zastępuje tę umowę. Nie ma wtedy konieczności składania dodatkowych oświadczeń woli.Częstą formą zabezpieczenia wykonania umowy przedwstępnej jest zadatek.
Jego funkcją jest bowiem zobligowanie stron do dotrzymania zawartej umowy. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. W przypadku, gdy zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. Co ważne, prawo zatrzymania zadatku lub żądania zapłaty podwójnej jego wartości jest całkowicie niezależne od tego, czy uprawniony poniósł szkodę i w jakiej wysokości.
W treści umowy przedwstępnej może znaleźć się także klauzula określająca karę umowną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przedwstępnej.
Wówczas strony w umowie określają kwotę, którą osoba winna naruszenia zobowiązania będzie musiała zapłacić drugiej stronie. Zastrzeżenie kary umownej jest korzystne choćby z tego względu, że w przypadku gdy jedna strona umowy okaże się niesłowna, można dochodzić jej zapłaty bez względu na wysokość poniesionej szkody.
