Istota nawoływania do przestępstwa
Dane zachowanie jest nawoływaniem do przestępstwa wówczas, gdy sprawca zwraca się do bliżej nieokreślonej grupy osób, nakłaniając do dokonania konkretnego przestępstwa (nie jakiegokolwiek przestępstwa). Odpowiedzialność karna nie jest uzależniona w wypadku omawianego czynu zabronionego od skutku w postaci popełnienia przestępstwa przez kogokolwiek. Wystarczy, że w nawoływaniu zawarte jest potencjalne zagrożenie dla porządku prawnego. Biorąc pod uwagę intencjonalność nawoływania do przestępstwa, czyn ten można popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim (por. A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007, s. 639-640).
O zamiarze bezpośrednim jest mowa wówczas, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, tj. chce go popełnić (zob. art. 9 § 1 k.k.).
W myśl ustawy ten, kto publicznie nawołuje do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ponadto ten, kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Natomiast każdy, kto publicznie pochwala popełnienie przestępstwa, podlega grzywnie do 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (por. art. 255 k.k.).
Jak wynika z treści powyższego uregulowania, ustawodawca uzależnił wysokość grożącej potencjalnemu sprawcy kary od rangi czynu zabronionego, do którego potencjalny sprawca nakłania. Niewątpliwie najgroźniejszą formą nawoływania do przestępstwa jest nawoływanie do popełnienia zbrodni. Zbrodnią jest czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata albo karą surowszą (zob. art. 7 § 2 k.k.). Do zbrodni zalicza się więc całą galerię najgorszych i najsurowiej ocenianych przez sądy czynów zabronionych, takich jak zabójstwo (art. 148 k.k.), gwałt (art. 197 § 3 k.k.) czy kwalifikowany rozbój (art. 280 § 2 k.k.). Rozbój w typie podstawowym polega na kradzieży z użyciem przemocy wobec osoby lub groźby natychmiastowego jej użycia albo doprowadzenia człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności (zob. art. 280 § 1 k.k.). Kwalifikowany typ tego przestępstwa, zagrożony surowszą karą (co powoduje kwalifikację przestępstwa jako zbrodni), polega na posłużeniu się dodatkowo bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działaniu w inny sposób, bezpośrednio zagrażający życiu, lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem.
Przykład nawoływania do przestępstwa
Przykładów omawianego przestępstwa jest w orzecznictwie wiele. Sąd Najwyższy w jednym z wyroków wskazał, że sposobem zachęcania do popełnienia zbrodni może być malowanie haseł i rysunków, pod warunkiem wszak, że następuje ono w zamiarze nawoływania do popełnienia przestępstwa. Rozpoznawana przez sąd sprawa dotyczyła osób, które wymalowały na ścianie wiaty przystanku autobusowego napis „dla czerwonych” oraz rysunek symbolizujący szubienicę. Sąd Najwyższy słusznie uchylił wyrok skazujący z 1982 r., podkreślając ogromne znaczenie zamiaru bezpośredniego, o którym wtenczas nie mogło być mowy ze względu na psychiczne nastawienie sprawców. Kasację wniósł prokurator generalny (zob. uzasadnienie wyroku SN z 17 marca 1999 r., sygn. akt: IV KKN 464/98).
Podstawa prawna
Art. 7 § 2, art. 9 § 1, art. 148, art. 197 § 3, art. 255, art. 280 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., nr 88, poz. 553 ze zm.).
Literatura
A. Marek, Prawo karne, C. H. BECK, wyd. 8, Warszawa 2007.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 1999 r., sygn. akt: IV KKN 464/98.
