Jakie uprawnienia przysługują kupującemu, gdy stan zakupionego towaru używanego nie zgadza się z entuzjastycznym opisem sprzedawcy? Czy kupujący zawsze w takim wypadku będzie mógł żądać zwrotu pieniędzy? Sprzedażą towarów używanych zajmują się zarówno przedsiębiorcy, jak i osoby fizyczne, w związku z czym uprawnień kupujących należy szukać zarówno w przepisach kodeksu cywilnego regulujących odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady, jak i przepisów tzw. ustaw konsumenckich – ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Zgodnie z art. 557 § 1 k.c. sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialność z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Czy należy więc uznać, że kupując towar używany nabywca w każdym wypadku wiedział o wadzie towaru? Czy zapewnienia sprzedawcy wskazującego, że towar mimo używania znajduje się w idealnym stanie nie mają znaczenia?
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1981r. (III CRN 31/81) „Kupno rzeczy używanej zawsze pociąga niebezpieczeństwo, że rzecz nie odpowiada oczekiwaniom. Upływ czasu i używanie rzeczy, nawet zgodnie z jej przeznaczeniem mogą mieć wpływ na powstanie wad rzeczy, przy czym ich stopień może być różny”. Powszechnie przyjmuje się, iż sprzedawca nie odpowiada za wady rzeczy używanej wynikające z normalnego korzystania z tej rzeczy. W przypadku, gdy wadliwość rzeczy wiąże się z jej nadmierną, czy nieprawidłową eksploatacją, sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi tylko, jeżeli kupujący w chwili zawarcia umowy wiedział o stopniu zużycia rzeczy.
Przykład
Na aukcji internetowej sprzedawca oferuje używaną suknie ślubną wskazując, iż znajduje się ona w idealnym stanie. Po otrzymaniu sukni kupująca stwierdza, iż suknia jest w jednym miejscu rozdarta i posiada przebarwienie. Ponieważ w chwili zawarcia umowy kupująca nie wiedziała o stopniu zużycia sukni będzie mogła żądać obniżenia ceny sukni lub od umowy sprzedaży odstąpić, tj. zwrócić suknię i domagać się zwrotu pieniędzy.
Przykład
Oferując buty sprzedający zapewniał, że mimo użytkowania ich przez rok , buty wyglądają „jak nowe”. Kupujący stwierdził, iż buty posiadają wytartą podeszwę, więc nie wyglądają jak nowe, w związku z czym domaga się zwrotu pieniędzy. Sprzedający nie będzie ponosił odpowiedzialności z tytułu rękojmi ponieważ wytarcie podeszwy należy uznać za wynik normalnego korzystania z butów przez okres roku.
W ofertach sprzedaży towarów używanych sprzedawców bardzo często zapewniają, iż towar „wygląda jak nowy”, „znajduje się w idealnym stanie” lub „jest bez wad”. Nabywając rzeczy w Internecie, bez możliwości ich sprawdzenia, kupujący kierują się takimi właśnie zapewnieniami. Należy jednak pamiętać, iż trzeba je oceniać uwzględniając fakt, że dotyczą rzeczy używanej, a ocena wyglądu takiego przedmiotu zawsze będzie subiektywna. Dlatego też przy podejmowaniu decyzji o zakupie należy brać pod uwagę, że to według sprzedawcy dana rzecz, jak na rzecz używaną, jest w bardzo dobrym stanie.
Przykład
Oferując używany przez sześć miesięcy telefon komórkowy sprzedawca zapewniał, że znajduje się on w bardzo dobrym stanie. Kupujący stwierdzając, że komórka ma porysowana obudowę, a wiec jego zdaniem nie znajduje się w bardzo dobrym stanie żąda obniżenia jej ceny. Żądanie kupującego będzie zasadne tylko, jeżeli dla każdego możliwego nabywcy porysowanie obudowy telefonu oznaczało będzie, iż nie znajduje się ona w bardzo dobrym stanie.
Bardzo podobnie wygląda sytuacja nabywcy rzeczy używanej od przedsiębiorcy. Artykuł. 7 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego stanowi, iż sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący o tej niezgodności wiedział, lub oceniając rozsądnie powinien był wiedzieć. Odpowiedzialność przedsiębiorców za towary używane również zależy więc od stopnia zużycia towaru i wiedzy o tym kupującego.
Przykład
Kupujący zestaw używanych opon samochodowych stwierdza, że posiadają one mniejszy bieżnik niż nowe i w związku z tym składa sprzedającemu reklamację. Sprzedawca nie poniesie odpowiedzialności, ponieważ oceniając rozsądnie kupujący powinien był wiedzieć, że używane opony nie będą miały bieżnika takiego, jak opony nowe.
Istotną zmianą sytuacji kupującego towar używany od przedsiębiorcy jest fakt, iż w przypadku, gdy zakupiony towar obciążony jest wadami uzasadniającymi odpowiedzialność sprzedawcy, kupujący, w celu doprowadzania do stanu zgodnego z umową, nie może żądać wymiany towaru na nowy, a jedynie jego naprawy.
Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny przyznaje kupującemu (np. przez Internet) uprawnienie od odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, a w przypadkach szczególnych trzech miesięcy, od dnia otrzymania towaru, bez podania przyczyny. Warunkiem jest jednak zawarcie umowy sprzedaży przez konsumenta z przedsiębiorcą poza lokalem przedsiębiorcy lub tzw. umowy „na odległość” w rozumieniu przepisów wskazanej ustawy, czyli np. przez Internet Uprawnienie to pozwala kupującemu zwrócić towar przedsiębiorcy i domagać się zwrotu pieniędzy, w szczególnych przypadkach wskazanych w ustawie nawet do trzech miesięcy od dnia otrzymania towaru. Fakt, czy rzecz była używana, czy nowa, nie ma tutaj znaczenia. Należy podkreślić, iż powyższe uprawnienie nie przysługuje nabywcy w przypadku zakupienia rzeczy z licytacji.
Przykład
Na aukcji w serwisie Allegro, przy wykorzystaniu opcji „Kup teraz”, kupujący nabył używanego laptopa. Po otrzymaniu sprzętu stwierdził, iż posiada on porysowaną obudowę, więc następnego dnia odesłał go żądając zwrotu pieniędzy. Sprzedający nie może uwolnić się od odpowiedzialności wskazując, że towar był używany i zobowiązany jest zwrócić kupującemu pieniądze.
Bartosz Maciejewski
aplikant radcowski w Kancelarii Prawniczej
Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu
***
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów z działających w Internecie.
Bartosz Maciejewski – aplikant radcowski. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Podyplomowego Studium Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie konsumenckim,.
