Spis treści
Ochrona cywilna i karna
Dobra osobiste i nietykalność to podstawowe wartości każdego człowieka podlegające ścisłej ochronie prawnej. Ustawodawca zdecydował się chronić je w podwójny sposób – na podstawie przepisów prawa cywilnego (możliwość ubiegania się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę) oraz przepisów prawa karnego (sankcje karne za popełniony czyn zabroniony). Skupmy się jednak na tej drugiej kwestii. Właściwą regulację odnajdziemy oczywiście w Kodeksie karnym.
Kara za naruszenie nietykalności
Zgodnie z treścią art. 217 KK, kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jeżeli jednak naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary. Pamiętajmy, że ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego – tym samym każdy pokrzywdzony, który chce ukarać sprawcę omawianego przestępstwa musi sam zgłosić popełnienie czynu policji lub prokuraturze.
Naruszeniem nietykalności cielesnej są wszystkie czynności oddziałujące na ciało innej osoby, które nie są przez nią akceptowane. Naruszenie nietykalności cielesnej nie musi przy tym łączyć się z powstaniem obrażeń, jednakże musi mieć ono wymiar fizyczny. Dla przykładu, strzał z pistoletu startowego z odległości około 30 cm od twarzy ofiary jest oczywiście naruszaniem nietykalności cielesnej. Czyn taki nie powoduje żadnych uszkodzeń ciała, a tylko przejściowe dolegliwości, jak pieczenie skóry czy podobne. Przestępstwo naruszenia nietykalności należy do kategorii czynów zabronionych popełnionych wyłącznie umyślnie, zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym. Tym samym oznacza to, że sprawca ma zamiar popełnienia takiego czynu, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. Jednocześnie jest to przestępstwo powszechne, a zatem jego sprawcą może być każdy człowiek.
Uderzenie też ma swoje konsekwencje
Kodeks karny przewiduje jeszcze inny rodzaj przestępstwa naruszenia nietykalności człowieka. W art. 217a ustawodawca zaznaczył, że kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną w związku z podjętą przez niego interwencją na rzecz ochrony bezpieczeństwa ludzi lub ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przedmiot ochrony w takim wypadku pozostaje identyczny jak w przypadku czynu zabronionego z art. 217 KK – jest to nietykalność człowieka. Równocześnie musimy je zakwalifikować jako przestępstwo powszechne, możliwe do zrealizowania tylko poprzez działanie. Sprawca może je popełnić wyłącznie w formie umyślnej. Naruszenie nietykalności cielesnej pokrzywdzonego musi pozostawać w ścisłym związku z podjętą przez niego interwencją. Oznacza to, że musi mieć miejsce w czasie jej podejmowania (po to, aby ją uniemożliwić albo też wykazać dezaprobatę dla tego, co pokrzywdzony robi) czy po dokonaniu interwencji. Podstawową różnicą jest jednak to, że przestępstwo z art. 217a KK jest ścigane z urzędu, a nie z oskarżenia prywatnego jak ma to miejsce w przypadku czynu zabronionego z art. 217 KK.
Podstawa prawna:
Art. 217 k.k. (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553)]
