Zgodnie z treścią art. 222 KK, kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli powyższy czyn wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Występek określony w przytoczonym przepisie jest przestępstwem formalnym – dokonanie przestępstwa nie zależy przeto od zaistnienia skutku w postaci doznania przez funkcjonariusza publicznego jakiegokolwiek uszczerbku, jako skutku fizycznych oddziaływań sprawcy na jego ciało. Dla przykładu, manipulowanie i dotykanie pełniącego obowiązki służbowe funkcjonariusza policji, w związku z podjętymi przez niego czynnościami służbowymi, takim przedmiotem jak rewolwer, spełnia znamiona określające czynność sprawczą określoną w art. 222 § 1 KK, albowiem przedmiotem ochrony tego przepisu jest już samo zagrożenie dla toku wykonywania czynności służbowych, a nie tylko przeciwdziałanie powstaniu uszczerbków na ciele i zdrowiu funkcjonariusza. Przestępstwo napaści na funkcjonariusza można popełnić wyłącznie umyślnie, zarówno z zamiarem bezpośrednim jak i ewentualnym – sprawca chce lub godzi się na popełnienie czynu zabronionego.
Kolejnym przepisem chroniącym w pewien sposób funkcjonariuszy publicznych jest art. 223 KK – kto, działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Pamiętajmy, że za osobę przybraną funkcjonariuszowi publicznemu należy uważać zarówno osobę, którą funkcjonariusz sam sobie wybierze, której pomoc przyjmie, jak i osobę, która zostanie mu wskazana do pomocy przez przełożonego bądź zainteresowaną jego działaniem instytucję czy organizację. W pojęciu "osoby przybranej do pomocy" mieści się nawet osoba samorzutnie pomagająca funkcjonariuszowi publicznemu, w wykonaniu jego obowiązków służbowych.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 listopada 2004 r. (sygn. akt V KK 1/03), przypisanie sprawcy odpowiedzialności za przestępstwo czynnej napaści (określone w art. 223 KK) wymaga zawsze pozytywnego ustalenia:
- czy atak sprawcy na funkcjonariusza miał miejsce podczas pełnienia obowiązków służbowych (czyli w ich trakcie),
- czy też doszło do niego w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza obowiązków służbowych. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku sprawcy należy udowodnić, iż obejmował swoim zamiarem, iż dopuszcza się napadu na osobę, która jest funkcjonariuszem publicznym, a także udowodnić, iż swoim zamiarem obejmował, że funkcjonariusz jest w trakcie wykonywania obowiązków służbowych, lub że doszło do niego w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza obowiązków służbowych.
Sprawcą powyższego przestępstwa, tak jak zresztą czynu z art. 222 KK, może być każdy – jest to zatem przestępstwo powszechne. Z drugiej strony czyn z art. 223 KK można popełnić wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, tj. sprawca chce zrealizować przestępstwo.
