Zgodnie z art. 155 kodeksu karnego, kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że aby doszło do tego przestępstwa musi nastąpić śmierć człowieka. Zatem przedmiotem ochrony jest życie człowieka. Należy przy tym wskazać, ze zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2008 roku (I KZP 13/08) pełna prawnokarna ochrona zdrowia i życia przysługuje dziecku nienarodzonemu od:
- rozpoczęcia porodu (naturalnego),
- w wypadku operacyjnego zabiegu cięcia cesarskiego kończącego ciążę na żądanie kobiety ciężarnej – od podjęcia pierwszej czynności medycznej bezpośrednio zmierzającej do przeprowadzenia takiego zabiegu,
- w wypadku konieczności medycznej przeprowadzenia zabiegu cięcia cesarskiego lub innego alternatywnego zakończenia ciąży – od zaistnienia medycznych przesłanek takiej konieczności.
Jeżeli doszło do śmierci, to o tym, czy miało miejsce właśnie przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci decyduje jej przyczyna, a także zamiar ewentualnego sprawcy.
Na czym polega nieumyślne spowodowanie śmierci?
Przestępstwo opisane w art. 155 kodeksu karnego polega na tym, że sprawca działa nieumyślnie, czyli, że nie mając zamiaru spowodowania czyjejś śmierci, jednak ją powoduje na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość tej śmierci przewidywał albo mógł przewidzieć. Zatem, w sytuacji gdy sprawca mógł przewidzieć, że ktoś zginie, a mimo to nie zachował ostrożności to popełnił przestępstwo. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 1974 r. (sygn. akt Rw 50/74): powinność i możliwość przewidywania przez sprawcę skutku przestępnego zachowania się powinna być ustalona na podstawie konkretnych faktów. Postulat konkretności zakłada dwa momenty:
- obiektywny, a więc to, co powinno być przez sprawcę przewidziane, oraz
- subiektywny, to jest aktualną sytuację sprawcy, a w szczególności jego doświadczenie życiowe, określony zasób wiedzy i funkcjonowanie procesu skojarzeń, jako te czynniki, od których zależy ustalenie możliwości przewidywania skutku czynu, zwłaszcza w wypadku, gdy zaistniały skutek jest nietypowym następstwem działania sprawcy.
Czym się różni nieumyślne spowodowanie śmierci od zabójstwa?
Oceniając, czy doszło do nieumyślnego spowodowania śmierci należy wziąć pod uwagę tylko zamiar co do zabicia ofiary. W przypadku, gdy sprawca chciał zabić albo się godził na śmierć ofiary to wówczas mówi się o zabójstwie, które zostało opisane w 148 kodeksu karnego. Natomiast jeżeli sprawca nie chciał zabić i się na nią nie godził, ale do śmierci doszło – to wówczas mamy do czynienia z nieumyślnym spowodowaniem śmierci. Należy jednak pamiętać, że fakt, iż sprawca miał jakieś złe intencje w stosunku do ofiary, która w wyniku działań sprawcy zmarła nie kwalifikuje jeszcze, że mamy do czynienia z zabójstwem. W przypadku, gdy zamiar sprawcy nie obejmował skutku w postaci śmierci ofiary to mamy właśnie do czynienia z przestępstwem nieumyślnego spowodowania śmierci.
Przykład: Sprawca chciał kogoś tylko pobić, ale uderzył za mocno i ofiara na skutek tego uderzenia zmarła. W opisanej sytuacji mamy do czynienia z nieumyślnym spowodowaniem śmierci.
Przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci można popełnić zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie. Przy czym należy wskazać, że popełnić przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci przez zaniechanie mogą tylko i wyłącznie osoby, na których spoczywa obowiązek określonego zachowania, którego następnie one nie dochowały.
Podstawa prawna:
Art. 155 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553)
