Ostatnimi czasy kwestia opłat, a w zasadzie ich żądania przez notariuszy, za dokonywane czynności w imieniu klienta stała się na tyle problematyczna, że trafiła do samego Sądu Najwyższego. Kłopot sprawiał art. 92 § 4 w/w ustawy, zgodnie z którym jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Notariusz jest obowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, w terminie trzech dni od sporządzenia aktu. Wg notariuszy skierowanie wniosku o wpis do księgi wieczystej, gdy wymagają tego przepisy ustawy, uprawnia ich do pobierania dodatkowej opłaty od klientów.
Pamiętajmy, że zakres nałożonych na notariusza obowiązków i form współdziałania ma kształtować wysoki stopień pewności wywołania skutków prawnych zamierzonych przez osobę składającą oświadczenie woli stwierdzone w formie aktu notarialnego. Tym samym może on żądać dodatkowego wynagrodzenia za świadczone usługi.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2013 r. (III CZP 5/13), notariuszowi przysługuje wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnej, do której zobowiązuje go art. 92 § 4 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, ustalone zgodnie z art. 5 § 1 tej ustawy oraz § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Dla przypomnienia art. 5 § 1 ustawy wskazuje, że notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności. Z kolei § 16 wymienionego wcześniej rozporządzenia przewiduje, że za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej w przepisach poprzedzających maksymalna stawka wynosi 200 zł.
SN w swoim uzasadnieniu podkreśla, że w świetle poglądów doktryny, za przyznaniem notariuszowi prawa do wynagrodzenia za przedmiotową czynność przemawia w szczególności argument jej samodzielnego charakteru, bowiem jej brak nie pozbawia aktu notarialnego ważności, nie wpływa na ważność czynności prawnej objętej tym aktem, nie jest również oświadczeniem woli lub wiedzy stron czynności prawnej dokonywanej przed notariuszem. W konsekwencji, sporządzenie wniosku o wpis do księgi wieczystej byłoby inną czynnością notarialną, przy założeniu jednak, że katalog czynności notarialnych z art. 79 jest otwarty w tym sensie, że obejmuje nie tylko czynności uregulowane w art. 79 oraz w odrębnych ustawach, lecz także czynności nie objęte przepisem art. 79, a przewidziane w innych jednostkach redakcyjnych Prawa o notariacie. Dla przypomnienia wspomniany powyżej przepis wskazuje, iż notariusz dokonuje następujących czynności:
- sporządza akty notarialne;
- sporządza akty poświadczenia dziedziczenia;
- sporządza poświadczenia;
- doręcza oświadczenia;
- spisuje protokoły;
- sporządza protesty weksli i czeków;
- przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
- sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów;
- sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów;
- sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów.
