Projekt utrzymuje zasadę, zgodnie z którą regulację dotyczącą rzeczy znalezionych należy odpowiednio stosować do rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia się własności, jak również do zwierząt, które zabłąkały się lub uciekły. Przepisy o rzeczach znalezionych, w szczególności o znalezieniu skarbu, nie uchybiają przepisom o ochronie zabytków. Zgodnie z projektowanym art. 183 k.c. znalazca cudzej rzeczy obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu osobę uprawnioną do odbioru rzeczy. Jest to oczywiście możliwe jedynie wówczas, gdy znalazca może ustalić tożsamość osoby uprawnionej do odbioru rzeczy. W przeciwnym razie, tj. jeżeli znalazca nie wie, kto jest tą osobą bądź jeżeli nie może ustalić jej miejsca zamieszkania, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania znalazcy lub miejsce znalezienia rzeczy. Obowiązek zawiadomienia właściwego starosty spoczywa także na osobie zajmującej pomieszczenie, w którym rzecz została znaleziona. W takim przypadku znalazca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu tego, kto pomieszczenie zajmuje. Zajmujący pomieszczenie może bowiem zazwyczaj z łatwością ustalić, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy.
W przypadku znalezienia pieniędzy, papierów wartościowych, kosztowności oraz rzeczy mających wartość historyczną, naukową lub artystyczną z uwagi na szczególny charakter tych przedmiotów, przede wszystkim wobec ich istotnej wartości rynkowej i z tym związanego potencjalnego zwiększonego ryzyka utraty, projekt nakłada na znalazcę takich rzeczy bezwzględny obowiązek oddania ich na przechowanie właściwemu staroście, jeżeli ich wartość przekracza 50 złotych. Z kolei inne rzeczy znalazca może oddać, jednak może również do czasu ich odbioru przez osobę uprawnioną przechować sam. Umożliwienie oddania w tym ostatnim przypadku wiąże się z tym, że niejednokrotnie znalazca nie ma możliwości przechowania rzeczy. W sytuacji, gdy organem właściwym do przechowania rzeczy ze względu na jej szczególne właściwości jest inny organ, starosta powinien przekazać rzecz temu organowi.
Ustawa wprowadza minimalną wartość rzeczy znalezionej, od której uzależnione byłyby obowiązki znalazcy i organu przechowującego. W art. 184 zaproponowano, że przekroczenie kwoty 50 zł. jako minimalnej kwoty znalezionych pieniędzy, wartości znalezionych papierów wartościowych, kosztowności lub rzeczy mających wartość historyczną, naukową lub artystyczną, wywołuje obowiązek znalazcy oddania takiej rzeczy staroście. Od tego samego kryterium zależy obowiązek starosty dokonania przezeń publicznego ogłoszenia o znalezieniu rzeczy, przy czym obowiązek ten powstaje niezależnie od tego, czy rzecz została mu oddana na przechowanie.
W przypadku, gdy znalazca przechowuje rzecz znalezioną u siebie, należy stosować odpowiednio przepisy o nieodpłatnym przechowaniu. Znalazca nie zawsze ma jednak. Może to być bowiem niemożliwe albo połączone z niebezpieczeństwem, trudnościami lub nadmiernymi kosztami. Trudno wówczas wymagać od znalazcy dopełnienia tego rodzaju obowiązków. W związku z tym projekt przewiduje, iż w takich sytuacjach znalazca może ograniczyć się do wskazania uprawnionemu do odbioru rzeczy, właściwemu organowi lub zarządcy, miejsca, w którym rzecz się znajduje.
Oczywistym jest, że poniesione przez znalazcę, zarządcę lub właściwy organ administracji publicznej koszty przechowywania lub sprzedaży rzeczy oraz utrzymania jej w należytym stanie, a także koszty poszukiwań osoby uprawnionej do odbioru rzeczy, do wysokości wartości rzeczy w dniu odbioru, powinny obciążać osobę uprawnioną do odbioru. Działania te są bowiem podejmowane w jej interesie i mają na celu umożliwienie dalszej eksploatacji rzeczy przez dotychczasowych uprawnionych.
Znalazcy przysługuje roszczenie o znaleźne, przy czym jego powstanie jest uzależnione od dopełnienia przez znalazcę nałożonych na niego przez ustawę obowiązków. Wysokość znaleźnego wynosi jedną dziesiątą wartości rzeczy. Znalazca powinien zgłosić to roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru. Inaczej jednak należało uregulować sytuacje, gdy rzecz została oddana na przechowanie właściwemu organowi, osobie zajmującej pomieszczenie, w którym rzecz znaleziono bądź zarządcy budynku lub środka transportu publicznego. W takiej sytuacji znalazca powinien zastrzec wobec przechowującego, że będzie żądał znaleźnego, a przechowujący obowiązany jest o tym zastrzeżeniu poinformować osobę uprawnioną do odbioru rzeczy oraz zawiadomić znalazcę, który zastrzegł żądanie znaleźnego, o wydaniu rzeczy osobie uprawnionej do odbioru rzeczy oraz o jej adresie. Umożliwi to dochodzenie roszczenia o znaleźne bezpośrednio od uprawnionego do odbioru.
