Doprecyzowano niektóre przepisy dotyczące gospodarki nieruchomościami, aby usunąć trudności w ich rozumieniu i praktycznym stosowaniu. Nowe przepisy umożliwią sprzedaż w trybie bezprzetargowym lokali innych niż mieszkalne, a w szczególności lokali użytkowych, które są położone w budynkach jednolokalowych, o ile sprzedaż będzie następować na rzecz osób, które są najemcami lub dzierżawcami. Zmodyfikowano przepisy pozwalające wojewodzie, radzie gminy oraz sejmikowi województwa wyrazić zgodę na udzielanie bonifikat od ceny nieruchomości sprzedawanych przez podmioty publiczne w sprawach indywidualnych, jak i dotyczących więcej niż jednej nieruchomości.
Przepis art. 68 ustawy o gospodarce nieruchomościami określa warunki i zasady udzielania bonifikat od ceny nieruchomości zbywanych przez podmioty publiczne. Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami bonifikaty udziela właściwy organ. Jednocześnie przepis ten wymaga wyrażenia przez organ stanowiący zgody na udzielenie bonifikaty. W praktyce stosowania tego przepisu pojawiały się wątpliwości, które w szczególności dotyczyły ustalenia, czy zgoda na udzielenie bonifikaty może mieć charakter ogólny, czy też winna być wyrażana przez organ indywidualnie w sprawach dotyczących konkretnie zdefiniowanych nieruchomości. Wątpliwości te były przedmiotem dyskusji w Podkomisji Nadzwyczajnej w toku prac nad poprzednia nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami. W wyniku tej dyskusji członkowie Podkomisji stwierdzili, że nie ma żadnego racjonalnego powodu, by organy uchwałodawcze ograniczyły swoje kompetencje do wyrażenia zgody jedynie w indywidualnych sprawach. Tym bardziej, że w niektórych przypadkach – np. w przypadku przeznaczenia do sprzedaży dużej liczby lokali mieszkalnych – podejmowanie uchwał w sprawach indywidualnych byłoby zbyt czasochłonne i nieracjonalne. Z tego też powodu zdecydowano, że zgoda na udzielenie bonifikaty może mieć zarówno charakter ogólny, jak i dotyczyć konkretnej nieruchomości.
Zaproponowano przepis zgodnie, z którym starosta będzie musiał rozpocząć postępowanie o wywłaszczenie po upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy o nabycie praw do nieruchomości. Praktyka wykazała, że istniejąca dotychczas jedynie możliwość wszczęcia postępowania o wywłaszczenie była przyczyną opóźnień w realizacji celów publicznych, już na etapie pozyskiwania nieruchomości. Starosta będzie też musiał nadać rygor natychmiastowej wykonalności w przypadku wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości. Takie rozwiązanie znacząco przyspieszy rozpoczęcie inwestycji, zwłaszcza tych finansowanych ze środków unijnych. Często zdarzały się, bowiem sytuacje, w których pomimo uzasadnionej potrzeby, starosta nie nadawał tego rygoru.
Ponadto rozszerzono katalog przesłanek uprawniających do wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości o przypadki uzasadnione interesem gospodarczym, ponieważ sytuacja ta nie jest objęta art. 108 Kpa, a jest niezmiernie ważna z punktu widzenia np. inwestycji finansowanych ze środków unijnych. Projekt przewiduje także obligatoryjne wydanie decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości w przypadkach, gdy wywłaszczenie będzie polegać na czasowym ograniczeniu korzystania z nieruchomości. Dla tego rodzaju wywłaszczeń starosta wyda na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny decyzje o niezwłocznym zajęciu nieruchomości, jeżeli uzasadnia to ważny interes gospodarczy lub jedna z przesłanek określona w art. 108 kpa. Należy się spodziewać, że tego rodzaju zmiany znacząco przyspiesza rozpoczynanie inwestycji celu publicznego, w tym zwłaszcza inwestycji liniowych.
Zaproponowano też zmiany w ustawie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Zmiana ta została zaproponowana w celu doprecyzowania sposobu ustalenia opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Obecne brzmienie przedmiotowego przepisu budzi, bowiem wątpliwości odnośnie do tego, czy jako podstawę do ustalenia tej opłaty należałoby przyjmować cenę nieruchomości na poziomie równym, wyższym, czy niższym od wartości tej nieruchomości, określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. W celu usunięcia wątpliwości zaproponowano odesłanie do zasady stosowanej przy ustalaniu ceny nieruchomości, w przypadku sprzedaży nieruchomości w drodze bezprzetargowej, dokonywanej w celu realizacji roszczeń przysługujących na mocy ustawy o gospodarce nieruchomościami lub innych ustaw. Należy zauważyć, że ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przyznaje roszczenie użytkownikom wieczystym, zatem uzasadnionym jest odpowiednie zastosowanie do ustalenia opłaty z tytułu tego przekształcenia normy obowiązującej przy rozliczeniach związanych z realizacja roszczeń do nieruchomości. Proponuje się przywrócenie zasady nieodpłatnego przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na rzecz spółdzielni mieszkaniowych. Chodzi o spółdzielnie, które uzyskały to prawo w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa przed 5 grudnia 1990 r. albo na podstawie dekretu o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy.
