Tak naprawdę umowa powiernicza opiera się na zobowiązaniu odbiorcy rzeczy, który uzyskuje na niej własność, do przeniesienia z powrotem jej własności na tego, który rzeczy się pozbywa – następuje to w ściśle określonych okolicznościach. Osoba, która nabywa rzecz w powierzenie nazywana jest powiernikiem, natomiast ten który oddaje rzecz – powierzającym. Mając na względzie powyższe nie trudno zauważyć, że umowa powiernicza jest zobowiązaniem, którego przedmiotem jest świadczenie usług. To z kolei odsyła nas do regulacji zawartej w art. 750 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Tym samym środki ochrony prawnej powierzającego powinniśmy szukać w regulacji odnoszącej się do umowy zlecenia.
Zgodnie z art. 737 i n. KC, przyjmujący zlecenie (a w naszym przypadku powiernik) może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie (powierzającego) odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia (usługi powiernictwa), jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy. Jednocześnie powiernik może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Zastępca odpowiedzialny jest wówczas za wykonanie zlecenia także względem powierzającego. Jeżeli powiernik ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Powierzający może wypowiedzieć zawartą umowę w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić powiernikowi wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. W razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić powiernikowi część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. Powiernik może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy umowa była odpłatna, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, jest on także odpowiedzialny za szkodę. Pamiętajmy, że nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Oprócz powyższych sytuacji, zdarzyć może się, że powiernik powoduje szkodę w przechowywanej przez niego rzeczy. W związku z tym powierzający ma prawo skorzystać wówczas z pomocy art. 475 KC, zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Owym dłużnikiem jest oczywiście powiernik, który swoim zachowaniem doprowadził do powstania szkody na rzeczy przynależącej do powierzającego. Na podstawie powyższego przepisu można zatem domagać się naprawienia szkody wynikłej z naruszenia zobowiązania, którego źródłem jest umowa zobowiązaniowa. Kluczowe znaczenie ma więc wykazanie, że określone strony rzeczywiście związane były stosunkiem umownym. Odpowiedzialność kontraktowa zachodzi tylko pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, czyli pomiędzy stronami stosunku zobowiązaniowego.
Podstawa prawna:
[art. 737 k.c.]
[art. 750 k.c.]
[art. 457 k.c.]
