Wg oceny sądów, które wystosowały pytania prawne, kwestionowany przepis, będąc nadmiernie spenalizowany, narusza zasadę umiarkowania represji karnej, wynikającą z zasady demokratycznego państwa prawnego. Prawo budowlane jest jedną z gałęzi prawa administracyjnego, więc uchybienia w jego przestrzeganiu winny być usuwane za pomocą środków z zakresu prawa administracyjnego. Jednak kwestionowany przepis poprzez sankcję karną za prowadzenie robót budowlanych, naruszających przepisy prawa budowlanego, w żaden sposób nie ogranicza zakresu zachowań podlegających represji karnej w zależności od stopnia ich społecznej szkodliwości.
Kwestionowany przepis z racji swojej niejednoznaczności narusza więc zasadę nakazującą, by w przepisach prawnych zawarty był opis przestępstwa ujęty w maksymalnie dokładny sposób.Art. 90 prawa budowlanego zamiast wprost określić przypadki, w których wykonywanie robót budowlanych staje się przestępstwem, odsyła do innych przepisów prawa budowlanego.
W wyniku tego, jednoznaczne ustalenie treści zakazu karnego zawartego w kwestionowanym przepisie na podstawie treści przepisów prawa staje się niemożliwe.
Odpowiedzialność karna za prowadzenie robót budowlanych bez wymaganego zezwolenia oraz bez wymaganego zgłoszenia jest zgodna z konstytucją. – można odczytać w wyroku TK.
Orzekł on bowiem, że art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane w zakresie, w jakim przewiduje odpowiedzialność karną za prowadzenie robót budowlanych bez wymaganego zezwolenia oraz w zakresie, w jakim przewiduje prowadzenie robót budowlanych bez wymaganego zgłoszenia:
– jest zgodny z zasadą proporcjonalności wyrażoną w art. 2 konstytucji,
– jest zgodny z zasadą prawidłowej legislacji wyrażoną w art. 42 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji.
Jeżeli chodzi o pozostały zakres, postępowanie zostało umorzone.
Biorąc pod uwagę art. 2 w związku z art. 42 Konstytucji przepis penalizujący musi być na tyle precyzyjny, by w danych okolicznościach nie było wątpliwości co do odpowiedzialności karnej. Brak dostatecznej precyzyjności jest podstawą do orzeczenia niekonstytucyjności przepisu, tylko wówczas gdy nawet w wyniku wykładni nie jest możliwe jego zinterpretowanie. Jednakże, w wypadku zaskarżonego art. 90 prawa budowlanego istnieje możliwość dokonania wykładni prowadzącej do jednoznacznego ustalenia sankcjonowanej normy prawnej.
Bowiem ustawodawcy przysługuje uprawnienie do stanowienia przepisów zakazujących określonych zachowań pod groźbą kary. Korzysta przy tym ze znacznej swobody. W uzasadnieniu badanego pytania prawnego natomiast nie przedstawiono argumentów, które przemawiałyby za koniecznością zawężenia penalizacji tzw. samowoli budowlanej.
Biorąc pod uwagę art. 1 §2 Kodeksu karnego, odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuszcza się takiego czynu realizującego znamiona typu czynu zabronionego, którego stopień społecznej szkodliwości jest wyższy niż znikomy. Czyn spełniający znamiona typu czynu zabronionego określonego w art. 90 prawa budowlanego może być uznany w określonej sytuacji za czyn zawierający znikomy ładunek społecznej szkodliwości. Będzie to więc równoznaczne stwierdzeniu, że taki czyn nie stanowi przestępstwa (art. 1 § 2 k.k).
,,Element materialny przestępstwa pozwala zatem na odmienne traktowanie rozmaitych czynów realizujących znamiona tzw. samowoli budowlanej z uwzględnieniem stopnia społecznej szkodliwości, w szczególności zaś "dolnego progu", jaki w tym zakresie wyznacza art. 1 par. 2 k.k. Stwierdzenie, że ładunek społecznej szkodliwości czynu jest w określonej sytuacji wyższy niż znikomy również nie oznacza takiego samego traktowania wszelkich czynów stanowiących tzw. samowolę budowlaną, bez względu na stopień ich społecznej szkodliwości. Różnicowaniu reakcji prawnokarnej służą przepisy zamieszczone w części ogólnej kodeksu karnego.
Nie sposób uznać, żeby dolegliwość wiążąca się ze stosowaniem instrumentów, jakimi w wypadku samowoli budowlanej operują przepisy prawa administracyjnego powodowała, że przewidziana tu reakcja prawnokarna jest nadmierna. Stopień dolegliwości wiążący się z zastosowaniem instrumentów prawnoadministracyjnych można porównać do sytuacji, w której z realizacją znamion typu czynu zabronionego wiąże się szkoda, której naprawienie – zgodnie z wolą poszkodowanego – ma nastąpić bądź przez zapłatę odszkodowania bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego.” – czytamy w komentarzu prasowym TK do wyroku.
Należy pamiętać, że wyrok TK jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
