We wniosku do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie sądu Jakub B. podniósł szereg zarzutów natury formalnej i merytorycznej oraz wniósł o uchylenie decyzji i zasądzenie kosztów postępowania. Wskazywał m.in. na rażące naruszenie prawa poprzez orzeczenie o nałożeniu na niego sankcji na podstawie przepisu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, który nie obowiązywał w czasie zaistnienia po jego stronie zachowań podlegających temu rozstrzygnięciu. Zgodnie, bowiem z przepisami obowiązującymi w czasie popełnienia przypisanych skarżącemu czynów naruszenie regulaminów nie było zagrożone tego rodzaju sankcją. Komisja Nadzoru Finansowego wniosła o oddalenie wniosku, gdyż kwestionowany przepis ma charakter przepisu prawa materialnego a nie proceduralnego i dawał podstawę do zastosowania w stosunku do Jakuba B. nowych przepisów.
Do rozpoznania dla TK zostało w tej sprawie przedstawione pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące zastosowania ustawy o obrocie instrumentami finansowymi wobec stanów faktycznych zaszłych w czasie obowiązywania ustawy – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Zadaniem Trybunału Konstytucyjnego na rozprawie w dniu 12 maja 2009 roku było rozstrzygnięcie w sprawie zgodności art. 220 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi w zakresie, w jakim stanowi podstawę do zastosowania art. 130 ust. 1 tej ustawy do stanów faktycznych zaszłych w czasie obowiązywania ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z art. 2 i art. 32 ust. 1 konstytucji.
Zdaniem pytającego sądu kwestionowany przepis ma charakter normy prawa materialnego, ponieważ porównując przepisy obu ustaw, nie można się dopatrzeć przepisów procesowych, które różniłyby postępowanie uregulowane w ustawie Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi od postępowania unormowanego w ustawie z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. W tym stanie rzeczy kwestionowany przepis dotyczy spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie tej ustawy, a zatem wszystkich zdarzeń objętych poprzednią ustawą z 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Oznacza to, że przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi należy stosować do oceny skutków pewnych zdarzeń, które miały miejsce nie tylko po, ale i przed wejściem jej w życie. Stanowi to jednak złamanie konstytucyjnej zasady niedziałania prawa wstecz. Przepis jest niezgodny z konstytucją również dlatego, że o wszczęciu postępowania w sprawie, długości postępowania administracyjnego, terminie wydania decyzji decyduje sam organ, który w ten sposób ma wpływ na to, jakie przepisy będą miały zastosowanie w sprawie. Stawia to podmiot w niekorzystnym położeniu, bo tylko od woli organu zależeć będzie kwalifikacja prawna czynów. Ponadto zdaniem sądu przepisy ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi nie stwarzały podstawy do kwalifikacji naruszenia regulaminów jako nienależytego wykonywania zawodu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 220 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi – w zakresie, w jakim stanowi podstawę do zastosowania art. 130 ust. 1 tej ustawy do stanów faktycznych zaszłych w czasie obowiązywania ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami, jest niezgodny z art. 2 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzyć postępowanie. Przepisy o odpowiedzialności zawodowej doradców inwestycyjnych naruszają konstytucyjną zasadę niedziałania prawa wstecz.
Zgodnie z art. 130 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi "Komisja może skreślić maklera lub doradcę z listy albo zawiesić jego uprawnienia do wykonywania zawodu na okres od 3 miesięcy do 2 lat na skutek naruszenia w związku z wykonywaniem zawodu przepisów prawa lub regulaminów i innych przepisów wewnętrznych, do których przestrzegania makler lub doradca jest zobowiązany w związku z wykonywaniem zawodu". W świetle art. 220 ust. 1 tej ustawy, zasady te stosuje się do spraw "wszczętych i niezakończonych" przed dniem jej wejścia w życie.
W opinii Trybunału Konstytucyjnego mechanizm stosowania ustawy o obrocie z 2005 r. do postępowań w sprawie odpowiedzialności zawodowej doradców inwestycyjnych za czyny popełnione przed wejściem w życie tej ustawy narusza zasadę niedziałania prawa wstecz, wynikającą z art. 2 konstytucji. Łamie ona zasadę niedopuszczalności stanowienia norm retroaktywnych. W sferze szeroko rozumianych przepisów represyjnych niedopuszczalne jest stanowienie norm działających wstecz. Zaskarżona ustawa prowadzi do pogorszenia sytuacji doradców inwestycyjnych w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, ponieważ m.in. powoduje zastosowanie surowszych sankcji. Choć sama odpowiedzialność doradców inwestycyjnych za naruszenie przepisów w związku z wykonywaniem zawodu ma oparcie w wartościach konstytucyjnych, to nie jest dopuszczalne stanowienie w tym obszarze przepisów z mocą wsteczną.
Bezpośrednim rezultatem niniejszego wyroku jest możliwość stosowania do czynów popełnionych przed wejściem w życie ustawy o obrocie z 2005 r. – zarówno, jeżeli chodzi o kwalifikację prawną, jak i o sankcje – w całości przepisów poprzedniej ustawy o obrocie z 1997 r. Z uwagi na zasadę pewności prawa Trybunał Konstytucyjny uważa za potrzebne dokonanie odpowiednich zmian w ustawie o obrocie z 2005 r.
