Odprawa związana z rozwiązaniem stosunku pracy z winy pracodawcy

Odprawa przysługuje na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: ZwolGrupU). Prawo do odprawy obwarowane zostało jednak pewnymi warunkami. Przysługuje w sytuacji tzw. zwolnień grupowych, czyli rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Liczby te obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.

Należy pamiętać, że przepisy ustawy znajdują zastosowanie tylko i wyłącznie wówczas, gdy do rozwiązania stosunku pracy dochodzi w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę lub na mocy porozumienia stron. Odprawa nie przysługuje zatem np. pracownikowi, który sam złożył wypowiedzenie i to nawet wtedy, gdy uzasadnione było to perspektywą rychłej likwidacji zakładu pracy.

Warto pamiętać, że ustawa ta znajduje również zastosowanie do zwolnień indywidualnych w przypadku konieczności rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron. Jeżeli więc pracodawca poda, że oprócz przyczyn ekonomicznych likwidacji stanowiska, dany pracownik naruszył podstawowe obowiązki pracownicze, np. spóźniał się do pracy, wówczas pracownik pozbawiony zostanie odprawy.

Podsumowując, odprawa przysługuje w przypadkach:

• zwolnienia grupowego (art. 1 ZwolGrupU);
• wypowiedzenia indywidualnego (art. 10 ZwolGrupU);
• rozwiązania umowy o pracę w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 7 ZwolGrupU);
• porozumienia stron, ale z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (por. wyrok SN z dnia 01 października 1999 r., sygn. akt I PKN 283/99);
• wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy nieprzyjętego przez pracownika (por. wyrok SN z dnia 16 listopada 2000 r., sygn. akt I PKN 79/00, wyrok SN z dnia 17 maja 2007 r., sygn. akt III BP 5/07);

Warto zauważyć, że prawo do odprawy nie przysługuje w sytuacji przejścia zakładu na innego pracodawcę na mocy art. 23¹ KP. Warunkiem uzyskania prawa do odprawy jest rozwiązanie stosunku pracy, a to w powyższej sytuacji nie występuje. Jednakże, pracownik rozwiązał stosunek pracy w trybie art. 23¹§ 4 KP, nabycie prawa do odprawy pod warunkiem spełnienia wszystkich pozostałych wymogów nie jest wykluczone (por. wyrok SN z dnia 2 lutego 2001 r., sygn. akt. I PKN 228/00).

Odprawa przysługuje niezależnie od innych świadczeń, takich jak odprawa emerytalna lub rentowa (art. 92¹ KP) czy odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia (art. 36¹ KP)

Wysokość odprawy

Odprawa przysługuje w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat.
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Odprawa pieniężna nie może przekraczać 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Odprawa przysługuje w dacie rozwiązania stosunku pracy. O uprawnieniu tym decyduje stan prawny obowiązujący w dacie ustania stosunku pracy (por. wyrok SN z 14 czerwca 2006 r., sygn. akt I PK 249/05). Odprawa korzysta z takiej samej ochrony przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę. Jak wynagrodzenie również podlega podatkowi od osób fizycznych.

Odprawa a przywrócenie do pracy

Warto pamiętać, że przywrócenie do pracy jest równoznaczne z koniecznością zwrotu otrzymanej odprawy (por. wyrok z 26 czerwca 2006 r., sygn. akt II PK 330/05, wyrok z 3 października 2005 r., sygn. akt III PK 82/05). Jednakże wypłacona odprawa pieniężna może zostać zaliczona na poczet wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (por. wyrok z 9 listopada 1990 r., I PR 351/90).

Podstawa prawna:

1)    Ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.).

www.SerwisPrawa.pl