Ustawodawca przewidział możliwość odwołania darowizny. Ma to miejsce po pierwsze w sytuacji, gdy darowizna nie została jeszcze wykonana (np. obdarowany nie zdążył zamieszkać w obdarowanym mieszkaniu), a stan majątkowy darczyńcy uległ takiemu pogorszeniu, że jej wykonanie spowoduje uszczerbek dla jego własnego utrzymania albo dla wykonania ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. W literaturze przyjmuje się, że uprawnienie takie nie przysługuje darczyńcy, w sytuacji kiedy pogorszenie jego sytuacji majątkowej nastąpiło z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa samego darczyńcy1. Po drugie w sytuacji, gdy darowizna została już wykonana- gdy obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności (np. nie opiekował się nim podczas choroby, znęcał się nad nim psychicznie lub fizycznie). Uprawnienie do odwołania darowizny z powyższego powodu przysługuje także spadkobiercom darczyńcy (po jego śmierci). Powołać się wtedy muszą oni na przyczyny, które mógł podnieść darczyńca, jeżeli w chwili śmierci był uprawniony do odwołania darowizny, bądź na umyślne spowodowanie śmierci darczyńcy przez obdarowanego (pozbawienie życia darczyńcy albo wywołanie rozstroju zdrowia, na skutek czego darczyńca zmarł)- art. 899 § 2 KC. Zgodnie z wyrokami Sądu Najwyższego ,, (…) nie mogą być uznane za rażącą niewdzięczność przykrości i krzywdy czynione impulsywnie, lecz mieszczące się w granicach zwykłych konfliktów życia codziennego (…), chodzi jedynie o rozmyślne działania mające charakter zamierzonych, nieprzyjaznych aktów wobec darczyńcy”2.
Nie można jednak odwołać darowizny po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o takiej niewdzięczności, ani po tym, jak darczyńca przebaczył obdarowanemu. Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego może nastąpić także jeszcze przed wykonaniem umowy darowizny. Zwrot przedmiotu wykonanej już darowizny następuje na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 2 w zw. z art. 405 i n. KC). Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie oświadczenia woli obdarowanemu na piśmie. W razie sporu zasadność odwołania podlega ocenie sądu- art. 900 KC. Jeżeli jednak darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego, to takowej darowizny nie można odwołać (art. 902 KC)- np. nie można odwołać darowizny dokonanej z wdzięczności za okazaną pomoc czy uratowanie życia darczyńcy.
[1] A. Kawałko, H. Witczak, Zobowiązania, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010, str.396
[2] Wyr. SN z dnia 5 lipca 2001 r., II CKN 818/00, niepubl.; wyr. SN z dnia 10 listopada 2000 r., IV CKN 159/00, niepubl.
