Zgodnie z treścią art. 127 KPA, od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Dużym udogodnieniem dla odwołującego się jest brak wymogu uzasadniania swojego stanowiska. Wystarczające jest to, że nie zgadzamy się z rozstrzygnięciem organu administracyjnego. W praktyce zatem może zdarzyć się tak, że zaskarżamy całą lub część decyzji administracyjnej – wszystko zależy tak naprawdę od tego, w jakiej części zgadzamy się ze stanowiskiem organu administracyjnego, który przesłał nam takie pismo. Jak podkreśla WSA w Łodzi w wyroku z dnia 15 marca 2012 r. (sygn. akt II SA/Łd 80/12), o ile treść samego odwołania jest odformalizowana i do skutecznego zainicjowania postępowania odwoławczego wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji, o tyle fakt wniesienia odwołania jest sformalizowany i podlega obiektywnej weryfikacji. Pamiętajmy też, że o charakterze pisma decyduje jego rzeczywista treść, a nie nazwa lub intencje organu, do którego zostało skierowane.
Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Nie ma to jednak zastosowania, gdy:
- decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności;
- decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.
Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.
Wniesienie odwołania w sprawie nie oznacza, że nasze stanowisko będzie uwzględnione z urzędu przez organ odwoławczy. Zgodnie z treścią art. 138 KPA, organ ten wydaje decyzję, w której:
- utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo
- uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję – umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części, albo
- umarza postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy może także uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Pamiętajmy jednak, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Organ odwoławczy jest obowiązany ocenić prawidłowość decyzji pierwszoinstancyjnej nie tylko w granicach zarzutów przedstawionych w odwołaniu, lecz także pod kątem przepisów prawa materialnego i procesowego, które mają zastosowanie w sprawie rozstrzygniętej tą decyzją. Dwuinstancyjność postępowania oznacza, że złożenie przez stronę odwołania od decyzji organu pierwszej instancji powoduje, iż sprawa rozpoznawana jest ponownie przez organ odwoławczy. Organ ten rozpoznaje sprawę, a nie odwołanie.
Niezależnie od formy, decyzja organu drugiej instancji jest takim samym aktem stosowania prawa, jak decyzja organu pierwszej instancji, a działanie organu odwoławczego nie ma charakteru kontrolnego, ale jest działaniem merytorycznym, równoważnym działaniu organu pierwszej instancji. Tym samym otrzymując decyzję organu odwoławczego, która uwzględnia nasze stanowisko i uchyla pierwszą (zaskarżaną) decyzje administracyjną, nie musimy robić już nic więcej w danej sprawie. Niekiedy decyzje administracyjne potrzebne są do uzasadnienia naszego stanowiska, decyzja organu odwoławczego może być jak najbardziej podstawą w dochodzonych przez nas roszczeniach czy wykazywaniu konkretnego stanu prawnego (jeżeli tylko uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy).
