Zgodnie z treścią art. 4779 Kodeksu postępowania cywilnego, odwołania od decyzji organów rentowych (a więc także od decyzji wydanych przez ZUS) wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Innymi słowy nasze odwołanie musimy skierować najpierw do ZUS. Tan z koli przekazuje niezwłocznie odwołanie wraz z aktami sprawy do sądu. Z drugiej strony jeżeli uzna on odwołanie w całości za słuszne, może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu i sprawa ostatecznie nie trafi przed oblicze sądu. Aby lepiej zobrazować sposób adresowania odwołania posłużmy się przykładem:
„Sąd Rejonowy/Okręgowy w (…) za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w (…)”.
Sądem właściwym w sprawie będzie sąd miejsca naszego zamieszkania, w zależności od rodzaju rozpatrywanej sprawy może to być sąd rejonowy lub okręgowy. Aby dobrze ustalić właściwość sądu spójrzmy na decyzję przysłaną przez ZUS – na jej końcu znajduje się pouczenie do jakiego sądu możemy skierować odwołanie.
Pamiętajmy, że sąd każdorazowo odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Wówczas musimy złożyć wniosek w przedmiocie przywrócenia terminu do złożenia odwołania, wraz ze złożeniem samego odwołania. Wyjaśnijmy szczegółowo dlaczego nie udało się nam złożyć odwołania w wymaganym miesięcznym terminie.
Odwołanie od decyzji powinno w swej treści zawierać:
- Imię i nazwisko oraz adres zamieszkania odwołującego się;
- Oznaczenie sądu, do którego kierowane jest odwołanie;
- Numer decyzji, której dotyczy odwołanie;
- Zarzuty i wnioski;
- Uzasadnienie wraz z przytoczeniem dowodów;
- Podpis osoby odwołującej się (ewentualnie jego pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego);
- Listę załączników (jeśli występują).
Każde odwołanie powinno zawierać odpowiednie uzasadnienie – przedstawmy w nim fakty w sprawie oraz własną argumentację, najlepiej w kolejności chronologicznej. W praktyce potwierdzeniem naszego stanowiska będą dokumenty wiążące się bezpośrednio z toczącą się sprawą.
Wniesienie odwołania do sądu nie gwarantuje jednak wygranej w każdej sytuacji – wszystko tak naprawdę zależy od konkretnych okoliczności sprawy i podstaw wydania określonej decyzji przez ZUS. Z drugiej strony każdy niezadowolony z otrzymanej decyzji powinien skierować sprawę do sądu, bo zasadniczo nic nie będzie go to kosztowało (oprócz oczywiście pewnego okresu czasu, w którym sprawa będzie się toczyła). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych, poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Z tego też względu odwołanie wnoszone od decyzji organu rentowego nie może mieć charakteru samodzielnego żądania.
Na zakończenie powinniśmy wiedzieć zatem, że sąd ma możliwość oddalenia odwołania, jeżeli nie znajdzie podstaw do jego uwzględnienia. Z drugiej strony w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, lub orzeka co do istoty sprawy. Jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
