Ograniczenia w zatrudnieniu
Radny gminy oraz radny powiatu nie może pracować odpowiednio w urzędzie gminy, czy starostwie powiatowym, w którym uzyskał mandat. Osoba wybrana na radnego nie może również pełnić funkcji kierownika gminnej, czy powiatowej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy. Także z radnym województwa nie może być nawiązany stosunek pracy w urzędzie marszałkowskim w tym województwie, w którym uzyskał on mandat. Przepis ten nie dotyczy radnych wybranych do zarządu województwa, z którymi stosunek pracy jest nawiązywany na podstawie wyboru. Radny województwa nie może pełnić funkcji kierownika wojewódzkiej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy. Konsekwencją niezastosowania się do powyższych ograniczeń jest wygaśnięcie mandatu radnego. Żadnemu z radnych wójt, zarząd powiatu lub starosta oraz zarząd województwa lub marszałek województwa, w których uzyskali oni mandat, nie może powierzyć wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zakaz ten jest bezwzględny i dotyczy wszystkich umów cywilnoprawnych, z którymi wiąże się wykonywanie pracy przez radnego. Radny pozostający w jakimkolwiek stosunku pracy nie może wykorzystywać swojego mandatu, aby nie narazić się na zarzut nadużywania funkcji radnego. Takie osoby nie mogą bowiem podejmować dodatkowych zajęć mogących podważyć zaufanie wyborców oraz nie mogą powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami
Co z osobami wcześniej już zatrudnionymi?
Gdy jednak radny pozostawał już w stosunku pracy w urzędzie gminy, starostwie powiatowym, czy urzędzie marszałkowskim w którym uzyskał mandat, czy też wykonywał już funkcję kierownika lub jego zastępcy w danej jednostce organizacyjnej, przed przystąpieniem do wykonywania mandatu jest zobowiązany złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy Otrzymuje on wtedy urlop bezpłatny na okres sprawowania mandatu oraz 3 miesięcy po jego wygaśnięciu. Taki urlop przysługuje bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy. Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed terminem zakończenia urlopu bezpłatnego, przedłuża się do 3 miesięcy po zakończeniu tego urlopu. Po wygaśnięciu mandatu pracodawca ma obowiązek przywrócić radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny. Radny musi zgłosić gotowość przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia mandatu.
Zakaz prowadzenia działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego
Radnych obowiązuje również zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, powiatu, czy województwa w której radny uzyskał mandat, a także zarządzania taką działalnością lub bycia przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Należy pamiętać, że zakaz ten dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, powiatu, czy województwa. Zgodnie przepisami mieniem komunalnym gminy są własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw. Z kolei mieniem powiatu/województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat/województwo lub inne powiatowe/wojewódzkie osoby prawne. Przepis ten nie zakazuje więc radnym prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia innego niż stanowiące bezpośrednio własność gminy/powiatu/województwa. Dodatkowo radni i ich małżonkowie oraz małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy/powiatu/województwa oraz osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi/powiatowymi/wojewódzkimi osobami prawnymi nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych/powiatowych/wojewódzkich osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne.
