Opłata planistyczna jest pobierana od właściciela nieruchomości lub użytkownika wieczystego na rzecz gminy, jeżeli sprzedają oni nieruchomość, a w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła. Opłata ta stanowi dochód gminy i jest pobierana przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. Opłata planistyczna jest opłatą jednorazową i jest pobierana w wysokości nie wyższej niż 30 proc. wzrostu wartości nieruchomości. Oplata planistyczna jest nakładana na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 647).
Jeżeli okaże się, że uchwała rady gminy w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest nieważna w całości lub w części, opłata planistyczna podlega zwrotowi na rzecz aktualnego właściciela nieruchomości lub użytkownika wieczystego nieruchomości.
Wysokość opłaty planistycznej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości ustala się na dzień jej sprzedaży. Wysokość tej opłaty stanowi różnicę pomiędzy wartością nieruchomości po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego a jej wartością, obowiązującą przed zmianą tego planu.
W przypadku sprzedaży nieruchomości notariusz, w terminie 7 dni od sporządzenia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego ma obowiązek przesłać wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta wypis z tego aktu. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta ustala opłatę planistyczną niezwłocznie po otrzymaniu wypisu z aktu notarialnego od notariusza.
Właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, której wartość wzrosła w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego, przed jej zbyciem może żądać od wójta, burmistrza albo prezydenta miasta ustalenia, w drodze decyzji, wysokości opłaty planistycznej.
Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 606/11, w którym sąd ten orzekł, że przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dotyczące opłaty planistycznej nie dają podstawy do orzekania w przedmiocie terminu do uiszczenia opłaty ani też o obowiązku zapłaty odsetek ustawowych w razie naruszenia tego terminu. W uzasadnieniu tego wyroku NSA podkreślił, że do opłaty planistycznej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.). Zdaniem NSA, sam fakt, że opłata planistyczna stanowi dochód budżetu gminy i ma publicznoprawny charakter nie oznacza, by uznać ją za podatek w rozumieniu art. 6 Ordynacji podatkowej.
Opłatę planistyczną należy odróżnić od opłaty adiacenckiej, która jest nakładana na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 102, poz. 651, z późn. zm.). W myśl przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami opłata adiacencka to opłata ustalona w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustalona w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości. Ustalenie opłaty adiacenckiej następuje na podstawie decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, który może ustalić opłatę adiacencką każdorazowo po stworzeniu warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej albo po stworzeniu warunków do korzystania z wybudowanej drogi. Ustalenie i wysokość opłaty adiacenckiej zależą od wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego budową urządzeń infrastruktury technicznej. Ustalenie opłaty adiacenckiej następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartości nieruchomości. Wysokość opłaty adiacenckiej wynosi nie więcej niż 50% różnicy między wartością, jaką nieruchomość miała przed wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, a wartością, jaką nieruchomość ma po ich wybudowaniu. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w drodze uchwały. Opłata adiacencka może być, na wniosek właściciela nieruchomości, rozłożona na roczne i oprocentowane raty płatne w okresie do 10 lat.
Obowiązek wnoszenia opłaty adiacenckiej powstaje po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu opłaty stała się ostateczna. W przypadku rozłożenia opłaty na raty obowiązek ten dotyczy wpłacenia pierwszej raty.
Przy ustaleniu opłaty adiacenckiej, różnicę między wartością, jaką ma nieruchomość po wybudowaniu urządzeń infrastruktury technicznej, a wartością, jaką miała przed ich wybudowaniem, pomniejsza się o wartość nakładów poniesionych przez właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, na rzecz budowy poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej.
Podstawa prawna:
• art. 36, art. 37 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 647).
• art. 4 pkt 11, art. 144 , art. 145, art. 146, art,. 147, art. 148 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., nr 102, poz. 651, z późn. zm.).
