W związku z powyższym do Ministerstwa Edukacji Narodowej kierowane są pytania dotyczące wzrostu opłat za przedszkola, które zostały wprowadzone od roku szkolnego 2011/2012 przez część samorządów gminnych. Odnosząc się do wysokości opłat za świadczenia udzielane przez przedszkole publiczne w czasie przekraczającym wymiar bezpłatnych zajęć, Ministerstwo Edukacji Narodowej wyjaśnia, że nie jest uprawniony do oceny lub podważania podjętych przez samorządy uchwał. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisami ustaw samorządowych, jednostki samorządu terytorialnego działają samodzielnie i na podstawie własnego budżetu.
Od wielu lat samorządy terytorialne ustalały opłatę za ofertę wykraczającą poza minimum 5 godzin bezpłatnej realizacji podstawy programowej, nazywając ją, w zależności od przyjętego rozwiązania, „opłatą gminną" lub „opłatą stałą". Opłata była pobierana od rodziców niezależnie od tego, w jakim stopniu ich dzieci korzystały z przygotowanej oferty. Orzeczenia podejmowane przez sądy administracyjne w ostatnim okresie podważały zasadność wnoszenie opłat przez rodziców bez informowania ich za co płacą i wymusiły potrzebę zmianę przepisów ustawy o systemie oświaty.
Uwypuklić trzeba, że te zmiany przepisów polegały jedynie na doprecyzowaniu wcześniejszych rozwiązań w zakresie opłat, nie są natomiast nową regulacją. Nowe przepisy nie narzuciły samorządom gminnym żadnych konkretnych rozwiązań odnoszących się do wysokości opłat przez nie ustalanych. Dlatego też budzi ogromne zdziwienie fakt tak znacznych podwyżek opłat za przedszkole w niektórych gminach.
Przedszkola publiczne są prowadzone przez samorządy gminne i rząd nie wpływa na wysokość opłat pobieranych przez nie za ofertę wykraczającą poza bezpłatne 5 godzin edukacji. Ponadto, należy podkreślić, że taka opłata powinna być odpowiednio uzasadniona i wynikać przede wszystkim z rzeczywistych kosztów ponoszonych na dziecko w danym przedszkolu prowadzonym przez samorząd gminny, które to koszty są bardzo zróżnicowane w zależności od regionu czy nawet konkretnej gminy.
Należy także mieć na uwadze, że organ prowadzący może zapewnić bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie przekraczającym 5 godzin dziennie, biorąc pod uwagę lokalne uwarunkowania oraz oczekiwania i potrzeby mieszkańców.
