Urlop wypoczynkowy należy do kategorii podstawowych praw pracowniczych. Podstawową regulacją w tym zakresie jest art. 14 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Generalnie zasady dotyczące wymiaru urlopu i organizacji możemy znaleźć w powyższej ustawie, jednak istnieją inne, niemniej ważne, akty prawne, które w szczególny sposób odnoszą się do urlopów wypoczynkowych.
Chodzi mianowicie o ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która przewiduje tzw. dodatkowy urlop dla osoby niepełnosprawnej. Zanim jednak przejdziemy do jej omówienia, warto przypomnieć sobie ogólnie obowiązujące normy w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Zgodnie z art. 154 KP, wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony powyżej, zaś niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym, ustalony zgodnie z przedstawionymi zasadami, nie może przekroczyć wymiaru 20 albo 26 dni – w zależności oczywiście od stażu pracy.
Powyższa regulacja wyznacza jednak jedynie podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego, który może być odmiennie, tj. korzystniej unormowany choćby w umowie o pracę czy też w układach zbiorowych pracy, biorąc pod uwagę specyficzne warunki panujące na danym stanowisku pracy bądź charakterystyczne dla określonego zawodu, nie pozbawiając jednak takiego dodatkowego urlopu charakteru urlopu wypoczynkowego, którego przeznaczeniem jest przede wszystkim wypoczynek i regeneracja sił konkretnego pracownika. Tym bardziej, iż zarówno umowa o pracę, jak i układ zbiorowy pracy stanowią źródła prawa pracy tożsame z Kodeksem pracy.
Z kolei art. 19 ustawy o rehabilitacji przewiduje, że osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Powyższy urlop nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Mając na względzie powyższą regulację łatwo więc zauważyć, że wymiar urlopu wypoczynkowego dla osoby niepełnosprawnej będzie wynosił odpowiednio:
- 30 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 36 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Powinniśmy jednocześnie pamiętać, że urlop dodatkowy przysługuje z mocy samego prawa i nie trzeba w tym celu pisać jakichkolwiek wniosków o jego udzielnie do swojego pracodawcy. Musi on bowiem wiedzieć, że taka regulacja po prostu istnieje. Potwierdza to zresztą sam Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2005 r. (sygn. akt II PK 339/04), zgodnie z którym prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu.
